Εάν ζείτε με άσθμα, πιθανότατα γνωρίζετε τι είναι αυτό, που το πυροδοτεί. Ωστόσο, όσοι δεν έχουν, είναι εύκολο να σκέφτονται το άσθμα ως μια μεμονωμένη πάθηση. Αν και αυτό που συμβαίνει στους πνεύμονες είναι το ίδιο ανεξάρτητα από τον τύπο άσθματος, που έχετε, το άσθμα είναι στην πραγματικότητα ένας όρος-ομπρέλα για μια σειρά από συγκεκριμένες διαγνώσεις.
«Οι διαφορετικοί τύποι άσθματος συνδέονται με το έναυσμα», δηλώνει η Δρ. Neeta Ogden, ειδική στο άσθμα και ανοσολόγος στη Νέα Υόρκη. «Μερικοί άνθρωποι έχουν αλλεργικό άσθμα, για παράδειγμα. Συμβαίνει όταν εκτίθενται στους παράγοντες, που προκαλούν αλλεργίες, όπως η γύρη της άνοιξης», εξηγεί. Για άλλους, το άσθμα είναι μια πάθηση, που δεν συνδέεται απαραίτητα με ένα μόνο αλλεργικό έναυσμα, αλλά μπορεί να ξεσπάσει σε περιόδους στρες ή ακραίων καιρικών συνθηκών.
Ωστόσο, οι διαφορετικοί τύποι άσθματος ακολουθούν όλοι την ίδια γενική διαδικασία. Οι αεραγωγοί σας —οι σωλήνες που εκτείνονται μεταξύ της μύτης και του στόματος και τους πνεύμονές σας- παθαίνουν φλεγμονή ως απόκριση στα ερεθίσματα και το πρήξιμο μπορεί να προκαλέσει σύσφιξη των γύρω μυών, περιορίζοντας την ποσότητα αέρα, που μπορείτε να λάβετε. Οι αεραγωγοί σας μπορεί να δημιουργούν, επίσης, περισσότερη βλέννα από ό,τι συνήθως, καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολη την αναπνοή.
Λοιπόν, ποιοι είναι οι διαφορετικοί τύποι άσθματος;
- Αλλεργικό άσθμα
Αν και το άσθμα μπορεί να προκληθεί από πολλά πράγματα, οι αλλεργίες είναι οι πιο συχνές. Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Annals of Allergy, Asthma & Immunology το 75% των ενηλίκων με άσθμα μεταξύ 20 και 40 ετών έχουν τουλάχιστον μία αλλεργία. Με το άσθμα, που προκαλείται από αλλεργία, τα συμπτώματά σας προκαλούνται κυρίως από την εισπνοή αλλεργιογόνων, όπως ακάρεα σκόνης, τρίχωμα κατοικίδιων ζώων, μούχλα ή γύρη.
Με το αλλεργικό άσθμα, μπορεί να είστε σε θέση να μειώσετε την αντίδραση των πνευμόνων σας στα αλλεργιογόνα με ανοσοθεραπεία, γνωστή ως εμβόλια απευαισθητοποίησης. Αυτό περιλαμβάνει την έκθεση του σώματός σας στο αλλεργιογόνο σε σταδιακά υψηλότερες δόσεις, ώστε να απευαισθητοποιήσετε το ανοσοποιητικό σας σύστημα.
2. Μη αλλεργικό άσθμα
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι αυτός ο τύπος άσθματος προκαλείται από άλλα πράγματα εκτός από αλλεργίες, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν ακραίες καιρικές συνθήκες, άσκηση, λοιμώξεις του αναπνευστικού και στρες. Άλλοι πιθανοί παράγοντες ενεργοποίησης περιλαμβάνουν ερεθίσματα στον αέρα, όπως ο καπνός και ορισμένα φάρμακα και πρόσθετα τροφίμων, όπως τα θειώδη, τα οποία είναι συντηρητικά τροφίμων. Αυτός ο τύπος άσθματος μπορεί να είναι λίγο πιο δύσκολο να διαγνωστεί, καθώς τα ερεθίσματα δεν είναι τόσο προφανή, αλλά πιθανότατα θα παραπεμφθείτε σε έναν αλλεργιολόγο, για να αποκλείσετε πρώτα τα αλλεργικά ερεθίσματα.
3.Επαγόμενη από άσκηση βρογχοσυστολή
Αν παλεύετε με το άσθμα μόνο κατά τη διάρκεια αερόβιας άσκησης, που αυξάνει τους καρδιακούς παλμούς, μπορεί να έχετε βρογχοσυστολή επαγόμενη από άσκηση. Αυτός είναι απλώς ένας φανταχτερός τρόπος να αποκαλέσουμε το άσθμα, που προκαλείται από την σωματική άσκηση. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα εάν τα συμπτώματα του άσθματός σας εμφανιστούν μέσα σε λίγα λεπτά μετά την έναρξη της άσκησης και συνεχίσουν για 10 ή 15 λεπτά μετά την ολοκλήρωση της προπόνησής σας.
Ενώ κάθε είδους προπόνηση μπορεί να επιδεινώσει τη βρογχοσυστολή επαγόμενη από άσκηση, το να είσαι ενεργός σε ξηρό, κρύο αέρα μπορεί να ερεθίσει ιδιαίτερα τους αεραγωγούς ενός ατόμου και να προκαλέσει συμπτώματα, εξηγεί η Δρ. Emily Pennington, πνευμονολόγος στην κλινική του Κλίβελαντ. Το ίδιο μπορεί να προκαλέσει και η άσκηση, όταν εκτίθεστε σε πιθανούς ερεθιστικούς παράγοντες, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση, η γύρη και το χλώριο στις πισίνες ή όταν έχετε οποιοδήποτε είδος λοίμωξης του αναπνευστικού, όπως ένα κρυολόγημα.
Εάν υποψιάζεστε ότι η επαγόμενη από άσκηση βρογχοσυστολή βρίσκεται πίσω από τις κολοσσιαία δύσκολες προπονήσεις σας, επισκεφθείτε το γιατρό σας. Μπορεί να συστήσουν μια συσκευή εισπνοής, ώστε να την χρησιμοποιήσετε πριν ασκηθείτε για να ανοίξετε ή να χαλαρώσετε τους αεραγωγούς σας, ένα μακροχρόνιο φάρμακο για να ηρεμήσει τη φλεγμονή των αεραγωγών ή μια άλλη μορφή θεραπείας, που θα σας διευκολύνει με τον ιδρώτα. Έως και το 90% των ατόμων με άσθμα εμφανίζουν, επίσης, επαγόμενη από άσκηση βρογχοσυστολή, ενώ μερικοί άνθρωποι εμφανίζουν άσθμα μόνο κατά τη διάρκεια σωματικής δραστηριότητας.
4.Άσθμα παραλλαγής βήχα
Δύσκολο να το πιστέψεις, αλλά ο βήχας είναι καλός για σένα. Είναι ο τρόπος του σώματός σας να διατηρεί τον λαιμό και τον αεραγωγό σας απαλλαγμένο από μικρόβια, βλέννα, σκόνη και άλλους ερεθιστικούς παράγοντες. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ένωση Πνευμόνων, ο βήχας μπορεί να ωθήσει αέρα και σωματίδια έξω από τους πνεύμονες και το λαιμό σας με την ταχύτητα ενός αυτοκινήτου, δηλαδή περίπου 50 μίλια την ώρα. Εντούτοις, ο επίμονος, ξηρός βήχας, που διαρκεί για περισσότερες από οκτώ εβδομάδες και τείνει να χειροτερεύει τη νύχτα –όπως συμβαίνει με το άσθμα παραλλαγής βήχα- είναι καλό να επισκεφτείτε το γιατρό σας, ακόμα κι αν (ειδικά αν) δεν έχετε τα κλασικά συμπτώματα του άσθματος, όπως, ας πούμε, ο συριγμός. Με το άσθμα παραλλαγής βήχα, ο βήχας είναι συνήθως το μόνο σύμπτωμα. Ο βήχας είναι συνήθως μη παραγωγικός, που σημαίνει, ότι δεν θα παράγει βλέννα. Πολλά από τα ίδια πράγματα, που προκαλούν άλλους τύπους άσθματος, μπορούν να πυροδοτήσουν το άσθμα παραλλαγής βήχα, όπως αλλεργιογόνα εσωτερικού και εξωτερικού χώρου, ερεθιστικούς παράγοντες στον αέρα, άσκηση, στρες και κρυολόγημα ή γρίπη. Τέλος, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ένας επίμονος βήχας μπορεί να προκληθεί από διάφορες άλλες παθήσεις, όπως η μετά-ρινική στάλαξη και η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠΝ). Εεπομένως, είναι σημαντικό να αποκλείονται πρώτα αυτές οι παθήσεις.
5. Επαγγελματικό άσθμα
Υπάρχουν δύο τύποι άσθματος, που σχετίζονται με την εργασία. Το πρώτο είναι το επαγγελματικό άσθμα, το οποίο προκαλείται από την έκθεση σε ερεθίσματα, που συναντάτε στη δουλειά. Το δεύτερο είναι το άσθμα που επιδεινώνεται από την εργασία, το οποίο συμβαίνει, όταν το υπάρχον άσθμα επιδεινώνεται λόγω της έκθεσης σε ερεθιστικούς παράγοντες, αλλεργιογόνα ή σωματικές συνθήκες στην εργασία.
Υπάρχουν μερικές βιομηχανίες, όπου το επαγγελματικό άσθμα είναι κοινό. Οποιοσδήποτε μπορεί να αναπτύξει επαγγελματικό άσθμα, ωστόσο είναι πιο συνήθες μεταξύ των παρακάτω επαγγλεμάτων:
- αρτοποιοί
- κατασκευαστές απορρυπαντικών
- κατασκευαστές φαρμάκων
- αγρότες
- εργάτες ανελκυστήρων σιτηρών
- εργαζόμενοι σε εργαστήριο (ειδικά αυτοί που εργάζονται με πειραματόζωα)
- μεταλλεργάτες
- εργάτες σε εργοστάσια πλαστικών
- ξυλουργοί
Εάν δεν είστε σίγουροι αν έχετε επαγγελματικό άσθμα, ένας εύκολος τρόπος να καταλάβετε είναι εάν τα συμπτώματά σας —όπως συριγμός ή σφίξιμο στο στήθος- βελτιώνονται τα Σαββατοκύριακα ή στις διακοπές. Ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει πάντα, οπότε φροντίστε να μιλήσετε με έναν επαγγελματία υγείας, εάν αντιμετωπίζετε συμπτώματα άσθματος.
6. Νυχτερινό άσθμα
Σαν να μην είναι αρκετά κακό το άσθμα κατά τη διάρκεια της ημέρας, μερικοί άνθρωποι εμφανίζουν επιδείνωση των συμπτωμάτων άσθματος τη νύχτα, καθιστώντας σχεδόν αδύνατο τον ύπνο. Αυτό είναι γνωστό ως νυχτερινό άσθμα. Ο ένοχος μπορεί να είναι ο κιρκάδιος ρυθμός σας —αναγκάζει τα επίπεδα των ορμονών να πέφτουν τη νύχτα, κάτι που μπορεί να στενέψει ελαφρώς τους αεραγωγούς σας- ή μπορεί να είναι η κοντινή απόσταση από ερεθίσματα, όπως τα ακάρεα της σκόνης, αυτά τα μικροσκοπικά παράσιτα, που βρίσκονται σε μαξιλάρια, κουβέρτες και στρώματα.
Μερικοί άλλοι πιθανοί λόγοι για αυτήν την κοινή έξαρση των συμπτωμάτων περιλαμβάνουν μειωμένη επίδραση της φαρμακευτικής αγωγής για το άσθμα τις πρώτες πρωινές ώρες, μετά τη ρινική σταγόνα και μια καθυστερημένη αλλεργική απόκριση, η οποία μπορεί να εμφανιστεί τρεις έως οκτώ ώρες μετά την επαφή. Ο γιατρός σας μπορεί να αλλάξει την ώρα, που παίρνετε το φάρμακό σας, για να δει εάν αυτό σας βοηθά να κοιμάστε όλη τη νύχτα.
7. Εποχιακό άσθμα
Εάν τα συμπτώματα του άσθματός σας εμφανίζονται μόνο σε ορισμένες περιόδους του έτους μπορεί να έχετε εποχικό άσθμα. Είναι ενδιαφέρον, ότι μια μελέτη του 2017, που δημοσιεύτηκε στο Journal of Applied Meteorology and Climatology, εξέτασε, γιατί οι ανοιξιάτικες καταιγίδες πυροδοτούν το εποχικό άσθμα. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι υγρές συνθήκες και οι ισχυροί άνεμοι, οι οποίοι εξαπλώνουν θραύσματα γύρης, είναι πιθανό να ευθύνονται.
8. Άσθμα ευαίσθητο στην ασπιρίνη
Γνωστή και ως επαγόμενη από την ασπιρίνη αναπνευστική νόσος (AERD), αυτή η χρόνια πάθηση προκαλεί άσθμα, υποτροπιάζοντες ρινικούς πολύποδες (μικρές καλοήθεις αναπτύξεις στη μύτη σας) και ευαισθησία στην ασπιρίνη και σε άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ). Αυτά αναστέλλουν ένα ένζυμο στο σώμα σας, που ονομάζεται κυκλοοξυγενάση-1, η οποία είναι εν μέρει υπεύθυνη για τη φλεγμονή. Τα άτομα με επαγόμενο από ασπιρίνη άσθμα συνήθως έχουν κλασικά συμπτώματα άσθματος όπως βήχα, συριγμό και σφίξιμο στο στήθος, όταν καταπίνουν ή εισπνέουν ένα ΜΣΑΦ, αλλά μπορεί ακόμη να έχουν αυξημένη ρινική συμφόρηση, πονοκέφαλο ή πόνο στα ιγμόρεια, φτάρνισμα, κοκκίνισμα του δέρματος, δερματικό εξάνθημα, πόνος στο στομάχι και έμετος.
Μπορείτε πραγματικά να παίρνετε ΜΣΑΦ όλη σας τη ζωή και να μην έχετε κανένα πρόβλημα και να καταλήξετε, παρόλα αυτά, με άσθμα. Συνήθως αναπτύσσεται ξαφνικά μεταξύ 20 και 50 ετών και οι ειδικοί δεν καταλαβαίνουν ακόμη τι το προκαλεί. Εάν το σώμα σας ξαφνικά αποθαρρύνεται λίγο όταν παίρνετε ΜΣΑΦ, επισκεφθείτε το γιατρό σας το συντομότερο δυνατόν. Μπορεί να σας διαγνώσει με επαγόμενο από ασπιρίνη άσθμα με βάση τα συμπτώματά σας ή ακόμα και με το να σας ζητήσουν να πάρετε ασπιρίνη και να αξιολογήσουν την ανταπόκριση του σώματός σας σε ένα ασφαλές περιβάλλον.
9. Άσθμα ενηλίκων
Εάν το άσθμα εμφανίζεται, όταν είστε ενήλικες, μπορεί να οφείλεται στο ότι απλά έχετε καταφέρει να αποφύγετε τους ερεθιστικούς παράγοντες του άσθματός σας μέχρι τώρα. Για παράδειγμα, ίσως ο νέος σας φίλος έχει γάτα ή φοράει μια συγκεκριμένη κολόνια, και τα δύο μπορούν να λειτουργήσουν ως έναυσμα. Ή ίσως μια ιογενής λοίμωξη, όπως η ιγμορίτιδα, ξεσκεκάπει τα συμπτώματα του άσθματος. «Το άσθμα ενηλίκων είναι πολύ διαφορετικό από το παιδιατρικό άσθμα και αυτό έχει πολλές επιπτώσεις όσον αφορά τους τύπους φαρμάκων, που χρησιμοποιούμε για τη θεραπεία τους», εξηγεί η Δρ. Sonali Bose, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιατρικής Πνευμονικής, Κριτικής Φροντίδας, Ιατρικής Ύπνου και Παιδιατρικής στην Ιατρική Σχολή Icahn στο Όρος Σινά. Αν και η ξαφνική διάγνωση με χρόνια πνευμονική πάθηση δεν είναι η καλύτερη είδηση, το να γνωρίζετε ότι έχετε μια ποικιλία από επιλογές θεραπείας είναι θετικό.
10. Παιδιατρικό άσθμα
Το παιδικό άσθμα είναι η πιο κοινή σοβαρή χρόνια νόσος σε βρέφη και παιδιά. Στην πραγματικότητα, περίπου το 7% των παιδιών στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν άσθμα. Ένα πράγμα που πρέπει να προσέξετε ως γονιός είναι συμπτώματα, που μπορεί να μην σας κάνουν να σκεφτείτε αμέσως το άσθμα. Ναι, τα παιδιά θα έχουν συχνά τα κλασικά συμπτώματα, όπως συριγμό, βήχα, πόνο στο στήθος και γρήγορη αναπνοή, αλλά μπορεί ακόμη και να παρουσιάσουν δυσκολία στην αναπνοή, μειωμένη ενέργεια, αδυναμία ή κόπωση. Ένα άλλο πράγμα, που πρέπει να προσέξετε είναι η ηλικία του παιδιού σας, υπογραμμίζει η Δρ. Bose. «Τα αγόρια θα εμφανίσουν συχνά άσθμα πριν την εφηβεία και τα κορίτσια μετά την εφηβεία». «Δεν καταλαβαίνουμε, γιατί συμβαίνει αυτό, αν και γνωρίζουμε ότι υπάρχουν ορμονικές επιδράσεις στην υγεία του άσθματος».
11. Άσθμα που σχετίζεται με συναισθήματα
Εντάξει, αυτό δεν είναι τεχνικά ένας τύπος άσθματος όπως οι άλλοι. Έχει να κάνει περισσότερο με το πώς τα έντονα συναισθήματα μπορούν να προκαλέσουν άσθμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, σωματικές εκδηλώσεις ισχυρών συναισθημάτων, όπως φωνές, κλάματα ή γέλια, μπορεί να πυροδοτήσουν το άσθμα ενός ατόμου. Έχει να κάνει με τον τρόπο, που εισπνέετε και εκπνέετε, όταν πλημμυρίζεστε από συναισθήματα. Έχετε την τάση να αναπνέετε πιο γρήγορα, όταν είστε αγχωμένοι, εξαγριωμένοι ή εκστατικοί και αυτό μπορεί να κάνει τους βρογχικούς σωλήνες σας να συστέλλονται, προκαλώντας συμπτώματα άσθματος.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι μερικοί άνθρωποι έχουν περισσότερους από έναν τύπους άσθματος και οι ερευνητές μαθαίνουν συνεχώς για νέους τύπους άσθματος.
Ποιες είναι οι ταξινομήσεις της βαρύτητας του άσθματος;
Όλοι αυτοί οι όροι για το άσθμα μπορεί να προκαλούν σύγχυση και υπάρχει σαφής διάκριση μεταξύ του τύπου άσθματος, που έχετε και της ταξινόμησης. Έτσι, μόλις διαγνωστείτε με άσθμα, ο γιατρός σας μπορεί να καθορίσει τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων σας με αυτό το σύστημα ταξινόμησης.
- Ήπιο διαλείπον άσθμα: Όπως υποδηλώνει το όνομα, τα συμπτώματά σας είναι ήπια, πράγμα που σημαίνει ότι τα αντιμετωπίζετε λιγότερο από δύο φορές την εβδομάδα με νυχτερινά συμπτώματα λιγότερο από δύο φορές το μήνα. Το τεστ πνευμονικής λειτουργίας –ένα τεστ αναπνοής που μετρά πόσο καλά λειτουργούν οι πνεύμονές σας- δείχνει τη λειτουργία του 80% ή περισσότερο. Οι κρίσεις άσθματος τείνουν να είναι σύντομες.
- Ήπιο επίμονο άσθμα: Τα συμπτώματά σας εξακολουθούν να είναι ήπια, αλλά πιο συχνά –τουλάχιστον δύο ημέρες την εβδομάδα και δύο νύχτες το μήνα. Το τεστ πνευμονικής λειτουργίας θα εξακολουθεί να δείχνει τη λειτουργία του 80% ή περισσότερο.
- Μέτριο επίμονο άσθμα: Τα συμπτώματά σας εμφανίζονται σε καθημερινή βάση, απαιτώντας τη χρήση συσκευής εισπνοής βραχείας δράσης και οι εξάρσεις συμβαίνουν τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα και μπορεί να διαρκέσουν για μέρες. Τα νυχτερινά συμπτώματα εμφανίζονται τουλάχιστον μία νύχτα την εβδομάδα. Η λειτουργία των πνευμόνων σας είναι στο 60 με 80%.
- Σοβαρό επίμονο άσθμα: Τα συμπτώματά σας εμφανίζονται καθημερινά και είναι αρκετά σοβαρά, ώστε να επηρεάζουν τη σωματική δραστηριότητα και τον ύπνο με συχνές εξάρσεις. Η πνευμονική λειτουργία είναι στο 60% ή λιγότερο.
Πώς να θεραπεύσετε και να διαχειριστείτε όλους τους τύπους άσθματος
Ανεξάρτητα από το είδος του άσθματος που έχετε, τα συμπτώματα μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη βοήθεια φαρμάκων. Μερικά από αυτά εισπνέονται με συσκευή εισπνοής, ενώ άλλα λαμβάνονται ως χάπι. Τα φάρμακα για το άσθμα παρέχουν είτε γρήγορη ανακούφιση (για τον έλεγχο των συμπτωμάτων μιας κρίσης άσθματος), είτε μακροπρόθεσμο έλεγχο (για να σας βοηθήσουν να έχετε λιγότερες και ηπιότερες κρίσεις άσθματος).
Ένας εισπνευστήρας συντήρησης χορηγεί φάρμακα ελέγχου, που λαμβάνονται καθημερινά, για να κρατούν υπό έλεγχο τα συμπτώματα του άσθματος, ενώ ένας εισπνευστήρας διάσωσης παρέχει φάρμακα γρήγορης ανακούφισης για το γρήγορο άνοιγμα των αεραγωγών και την ανακούφιση των συμπτωμάτων άσθματος κατά τη διάρκεια μιας έξαρσης. Μια συνδυαστική συσκευή εισπνοής χρησιμοποιείται από άτομα με σοβαρό άσθμα για μακροχρόνιο έλεγχο των συμπτωμάτων. Όμως τα φάρμακα δεν είναι η μόνη λύση. Η αναγνώριση των ερεθιστικών παραγόντων και η όσο το δυνατόν αποφυγή τους είναι ένας από τους καλύτερους τρόπους, για να περιορίσετε τις επιπτώσεις του άσθματός σας. Έτσι, ενώ το άσθμα δεν μπορεί να θεραπευτεί, μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Επιμέλεια κειμένου: Ηλιάνα Θεοδωρίδου
