Αν δυσκολεύεστε με το να θυμάστε πράγματα, ίσως να είναι το πρώτο σύμπτωμα της νόσου του Αλτσχάιμερ – αλλά αυτό δεν είναι η μόνη αιτία για απώλεια μνήμης.
Δεν μπορείτε να βρείτε τα κλειδιά σας; ξεχνάτε συνεχώς ονόματα ή ίσως χάσατε ένα ραντεβού. Για πολλούς ανθρώπους στη μέση ή μεγαλύτερη ηλικία, απλές πράξεις λήθης όπως αυτές είναι τρομακτικές, επειδή προκαλούν την πιθανότητα της νόσου του Αλτσχάιμερ.
Αλλά το Αλτσχάιμερ δεν είναι το μόνο πρόβλημα υγείας που μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια μνήμης, λέει το Εθνικό Ινστιτούτο Γήρανσης. Τα κενά μνήμης μπορεί να συμβούν σε οποιαδήποτε ηλικία και για διάφορους λόγους. Και όταν η υποκείμενη αιτία αντιμετωπίζεται, τα προβλήματα μνήμης συχνά βελτιώνονται.
«Οι ασθενείς μπορεί να βιώνουν απώλεια μνήμης και να περιγράφουν τα συμπτώματά τους παρόμοια, αλλά ένας γιατρός μπορεί να ξεχωρίσει ποια μέρη του εγκεφάλου επηρεάζονται», λέει ο Seth Gale, MD, νευρολόγος στο Brigham and Women’s Hospital και αναπληρωτής καθηγητής νευρολογίας στη Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ στη Βοστόνη.
«Όταν εξετάσετε σε βάθος και ανακαλύψετε τι ακριβώς συμβαίνει με τις νοητικές λειτουργίες κάποιου, μπορείτε να τον καθησυχάσετε. Για παράδειγμα, είναι συχνό οι άνθρωποι να έχουν την ικανότητα να μαθαίνουν και να αποθηκεύουν πληροφορίες, αλλά λόγω των υπερ φορτωμένων νοητικών τους πόρων μιας περιόδου στη ζωή τους, να δυσκολεύονται», λέει ο Δρ. Gale.
Μιλήστε με το γιατρό σας σχετικά με τις ανησυχίες που μπορεί να έχετε σχετικά με τη μνήμη σας, ώστε να αντιμετωπιστεί η κατάσταση που ευθύνεται για τα συμπτώματά σας. Η συζήτηση για τα συμπτώματά σας και η λήψη διαφόρων εξετάσεων, όπως μια αξιολόγηση γνωστικού προσυμπτωματικού ελέγχου και πιθανώς μια μαγνητική τομογραφία, μπορεί να βοηθήσει τον γιατρό σας να προσδιορίσει τι επηρεάζει τη μνήμη σας, λέει ο Gale.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, εάν αισθάνεστε ότι η μνήμη σας έχει κάποιο θέμα, ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω προβλήματα μπορεί να παίζουν κάποιο ρόλο.
1. Το στρες, το άγχος, η ΔΕΠΥ και η κατάθλιψη επηρεάζουν τη μνήμη
Το έντονο στρες ή το άγχος μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα με την προσοχή και τη μνήμη, λέει ο Κωνσταντίνος Λυκέτσος, MD, διευθυντής του Κέντρου Θεραπείας Μνήμης και Αλτσχάιμερ στο Johns Hopkins Medicine καθηγητής και διευθυντής του τμήματος ψυχιατρικής στο Johns Hopkins Bayview. Εάν δεν μπορείτε να επικεντρωθείτε στις πληροφορίες, δεν θα είστε σε θέση να τις θυμηθείτε.
Αυτό παρατηρείται ιδιαίτερα στους ανθρώπους που μπορεί να συνδυάζουν υποχρεώσεις στο σπίτι και στην εργασία και δεν κοιμούνται καλά. Συνήθως, η μείωση του στρες μπορεί να βελτιώσει τη μνήμη, λέει.
Το χρόνιο άγχος που δεν έχει αντιμετωπιστεί μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη, η οποία επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου, καθώς και ορισμένες μετρήσεις της μνήμης, σύμφωνα με έρευνες. Ωστόσο, μια διαταραχή στη διάθεση, όπως η κατάθλιψη, μπορεί να βελτιωθεί με φαρμακευτική αγωγή και ψυχολογική συμβουλευτική, σημειώνει το Εθνικό Ινστιτούτο Γήρανσης.
Η διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) επίσης, προκαλεί προβλήματα με τη μνήμη εργασίας (την ικανότητα συγκράτησης περιορισμένου όγκου πληροφοριών για άμεση χρήση, όπως η ανάκληση ενός αριθμού προκειμένου να λυθεί ένα μαθηματικό πρόβλημα) και τη λήθη.
2. Τα προβλήματα ύπνου μπορεί να προκαλέσουν απώλεια μνήμης
Διαταραχές του ύπνου, συμπεριλαμβανομένης της αϋπνίας, δηλαδή της χρόνιας αδυναμίας να κοιμηθείς ή να παραμείνεις κοιμισμένος, καθώς και η άπνοια ύπνου, μια διαταραχή που προκαλεί τη διακοπή της αναπνοής για λίγο και συχνά κατά τη διάρκεια της νύχτας, έχουν συνδεθεί με την απώλεια μνήμης και την άνοια.
Σε μια μελέτη, τα άτομα με αϋπνία και υπνική άπνοια είχαν λιγότερες πιθανότητες να αποδώσουν καλά σε αξιολογήσεις που είχαν σχεδιαστεί για τη μέτρηση της μνήμης, σε σύγκριση με άτομα χωρίς αυτές τις καταστάσεις.
Όταν δεν αντιμετωπίζεται, η υπνική άπνοια επηρεάζει τη χωρική μνήμη πλοήγησης, όπως διαπίστωσε μια μελέτη. Αυτό το είδος μνήμης περιλαμβάνει την ικανότητα να θυμάστε τις κατευθύνσεις και που τοποθετείτε τα πράγματα, όπως τα κλειδιά σας, λέει ο Δρ Λυκέτσος.
Μια εξήγηση είναι ότι για τα άτομα με υπνική άπνοια, η παροχή οξυγόνου στον εγκέφαλο διακόπτεται αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της νύχτας, εξηγεί ο κ. Λυκέτσος. “Ο εγκέφαλος στρεσάρεται από τη διακοπή του οξυγόνου, οπότε οι άνθρωποι ξυπνούν”, λέει. Ο τραυματισμός που προκαλεί η υπνική άπνοια μπορεί να εμφανιστεί ως μια ποικιλία συμπτωμάτων απώλειας μνήμης, προσθέτει.
3. Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να αυξήσει τη λήθη
Η απώλεια μνήμης ή η λήθη ενδέχεται να είναι σημάδι ότι η φαρμακευτική σας αγωγή πρέπει να ρυθμιστεί. Αρκετοί τύποι φαρμάκων μπορούν να επηρεάσουν τη μνήμη, σύμφωνα με το AARP, μεταξύ των οποίων:
- Αντιισταμινικά
- Υπνωτικά χάπια με Benadryl (διφαινυδραμίνη)
- Φάρμακα κατά του άγχους
- Αντικαταθλιπτικά
- Φάρμακα κατά των επιληπτικών κρίσεων
- Φάρμακα για την αρτηριακή πίεση
- Ορισμένα παυσίπονα
- Φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερόλη
- Φάρμακα για το διαβήτη
- Φάρμακα για τη θεραπεία της νόσου του Πάρκινσον
Επίσης, ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων προειδοποιεί ότι τα φάρμακα που μειώνουν τη χοληστερόλη, γνωστά ως στατίνες, μπορεί να αυξήσουν ελαφρώς τον κίνδυνο αναστρέψιμων γνωστικών παρενεργειών, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας μνήμης και της σύγχυσης.
4. Η διατροφική ανεπάρκεια μπορεί να είναι ο υπαίτιος
Η έλλειψη επαρκών επιπέδων Β12, μιας από τις βιταμίνες Β που είναι απαραίτητη για τη φυσιολογική λειτουργία των νεύρων, μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση και απώλεια μνήμης, σύμφωνα με την Cleveland Clinic.
Κάθε μέρα, οι ενήλικες πρέπει να λαμβάνουν περίπου 2,4 μικρογραμμάρια Β12 από τρόφιμα όπως τα γαλακτοκομικά προϊόντα, κρέας και ψάρια ή από τρόφιμα εμπλουτισμένα με βιταμίνη Β12, όπως τα εμπλουτισμένα δημητριακά, σύμφωνα με τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας.
Οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη ανεπάρκειας βιταμίνης Β12 περιλαμβάνουν:
- Να είστε άνω των 75 ετών
- Να έχετε κάποια διαταραχή του πεπτικού συστήματος
- Το να ακολουθείτε αυστηρή χορτοφαγική ή vegan διατροφή
- Η λήψη ορισμένων φαρμάκων, συμπεριλαμβανομένων της μετφορμίνης, των αναστολέων αντλίας πρωτονίων και των αντισυλληπτικών χαπιών από το στόμα
- Το σύνδρομο Sjögren
- Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αλκοόλ
5. Ένα “σιωπηλό” εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να προκαλέσει προβλήματα μνήμης
Εμφανείς αλλαγές στην ικανότητα να σκέφτεστε και να κινείστε κανονικά ενδέχεται να προκύψουν από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο που μπλοκάρει σημαντικά αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν τον εγκέφαλο, λέει ο Gale.
Ήπια προβλήματα μνήμης μπορούν, επίσης, να αναπτυχθούν σταδιακά μετά από “σιωπηλά εγκεφαλικά επεισόδια” – δηλαδή εκείνα που συμβαίνουν χωρίς εμφανή συμπτώματα, σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία. Αυτές οι αλλαγές στη λειτουργία του εγκεφάλου, οι οποίες μπορεί να κυμαίνονται από ήπιες έως σοβαρές, ονομάζονται αγγειακή γνωστική διαταραχή.
Ο εγκέφαλος είναι ιδιαίτερα ευάλωτος στην παρεμποδισμένη ή μειωμένη ροή του αίματος που του στερεί οξυγόνο και βασικά θρεπτικά συστατικά. Και οι έρευνες δείχνουν ότι η χαμηλότερη γνωστική λειτουργία μπορεί να αποτελεί πρώιμο προειδοποιητικό σημάδι καρδιαγγειακών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφαλικού επεισοδίου.
Σπανιότερες αιτίες απώλειας μνήμης
Άλλες καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε προβλήματα μνήμης είναι οι εξής:
Μόλυνση: Η απώλεια μνήμης μπορεί να αποδοθεί σε σοβαρή λοίμωξη γύρω από τον εγκέφαλο, ιδίως αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, λέει ο Gale. Για παράδειγμα, ορισμένοι άνθρωποι με μακροχρόνιο COVID-19 έχουν αναφέρει απώλεια μνήμης μετά από μόλυνση, σύμφωνα με τον Λυκέτσο.
Τραυματισμός στο κεφάλι: Τα συμπτώματα ενός ήπιου εγκεφαλικού τραυματισμού μπορεί να περιλαμβάνουν σύγχυση και προβλήματα με τη μνήμη και τη συγκέντρωση, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Νευρολογικών Διαταραχών και Εγκεφαλικού Επεισοδίου των ΗΠΑ.
Όγκοι: Η μνήμη και η ικανότητα επεξεργασίας πληροφοριών μπορεί να επηρεαστούν από όγκους στον εγκέφαλο, λέει η Εθνική Εταιρεία. Επιπλέον, οι θεραπείες για έναν όγκο στον εγκέφαλο, όπως η χειρουργική επέμβαση, η χημειοθεραπεία ή η ακτινοθεραπεία, μπορούν να επηρεάσουν τη μνήμη σας.
Αλκοολισμός, κατάχρηση ουσιών: Τόσο ο αλκοολισμός όσο και η κατάχρηση ναρκωτικών μπορεί να επηρεάσουν τη μνήμη, λέει ο Λυκέτσος. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι η μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ μεταξύ ενηλίκων ηλικίας 70 ετών και άνω αύξησε τον κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης, σε σύγκριση με τους ελαφρούς και μη πότες της ίδιας ηλικιακής ομάδας.
Συμπερασματικά
Τα κενά μνήμης μπορεί να είναι ανησυχητικά, αλλά δεν οφείλονται απαραίτητα σε άνοια. Το άγχος και οι διαταραχές της διάθεσης, τα προβλήματα ύπνου, ορισμένα φάρμακα, οι διατροφικές ελλείψεις και το σιωπηλό εγκεφαλικό επεισόδιο μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα μνήμης. Όταν αντιμετωπίζεται η υποκείμενη αιτία, η γνωστική λειτουργία συχνά βελτιώνεται.
