Η μείζων καταθλιπτική διαταραχή (ή απλά “κατάθλιψη”) μπορεί να προκαλέσει δυσκολία στην ικανότητά σας να εκτελείτε ακόμη και τις φαινομενικά πιο μικρές εργασίες. Για κάποιον που βρίσκεται στη δίνη της κατάθλιψης, το καθάρισμα του σπιτιού μπορεί να μοιάζει βουνό.
“Νομίζω ότι πολλές φορές οι άνθρωποι σκέφτονται ότι η κατάθλιψη είναι απλώς μια μελαγχολική διάθεση και ξεχνούν ότι έχει και άλλα συμπτώματα – και ένα μεγάλο είναι η απώλεια κινήτρων”, λέει η Karen Lynn Cassiday, PhD, κλινική ψυχολόγος και διευθύνουσα σύμβουλος του Κέντρου Θεραπείας Άγχους του ευρύτερου Σικάγο. “Η κατάθλιψη σε ξεγελάει ώστε να νιώθεις ότι τίποτα δεν έχει νόημα να κάνεις, ούτε εργασίες όπως οι δουλειές του σπιτιού”.
Μαζί με την έλλειψη κινήτρων, σύμφωνα με την Mayo Clinic, η κατάθλιψη μπορεί επίσης να προκαλέσει:
- Προβλήματα συγκέντρωσης
- Κούραση και κόπωση
- Έλλειψη ενέργειας
- Απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε απολάμβαναν
- Σωματικούς πόνους, όπως πόνο στην πλάτη
- Επιβράδυνση της σκέψης ή της κίνησης
- Αίσθημα απελπισίας
Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να επηρεάσουν σημαντικά την ικανότητα ενός ατόμου να εκτελεί τις καθημερινές του υποχρεώσεις. “Η διαχείριση των καθηκόντων, συμπεριλαμβανομένου του καθαρισμού του σπιτιού, μπορεί να φαίνεται (και να είναι) αδύνατη για κάποιους με κατάθλιψη”, λέει η Alyssa Mairanz, θεραπεύτρια σε ιδιωτικό ιατρείο στη Νέα Υόρκη.
Μπορεί ένα ακατάστατο σπίτι να επιδεινώσει την κατάθλιψη;
Οι έρευνες δείχνουν ότι το να αφήσετε το σπίτι σας να χαλάσει μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες. Καθώς συσσωρεύονται οι δουλειές του σπιτιού, μπορεί να αισθάνεστε ακόμα πιο καταβεβλημένοι από την ακαταστασία, λέει ο Δρ Cassiday.
Μια μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Personality and Social Psychology Bulletin έδειξε ότι οι γυναίκες που περιέγραφαν το σπίτι τους ως ακατάστατο είχαν περισσότερες πιθανότητες να έχουν κατάθλιψη από εκείνες που θεωρούσαν το σπίτι τους ξεκούραστο και αναζωογονητικό.
Οι γυναίκες με λιγότερο οργανωμένους χώρους διαβίωσης είχαν, επίσης, υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης, της ορμόνης που παράγει αισθήματα στρες, έντασης και άγχους.
Μια άλλη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιουνίου 2016 του περιοδικού Journal of Environmental Psychology, απέδωσε παρόμοια ευρήματα. Οι ερευνητές που διεξήγαγαν έρευνα σε ενήλικες Αμερικανούς και Καναδούς διαπίστωσαν ότι η ακαταστασία είχε αρνητικό αντίκτυπο στην ψυχολογική τους ευεξία.
“Ένα ακατάστατο σπίτι μπορεί να είναι λίγο σαν αυτοεκπληρουμενο πρόβλημα για τους ανθρώπους που παλεύουν με την κατάθλιψη. Τα συμπτώματα καθιστούν δύσκολη τη φροντίδα του χώρου σας, αλλά ένα ασυμμάζευτο σπίτι μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα κατάθλιψης”, λέει η Mairanz.
Από την άλλη πλευρά, ο καθαρισμός του χώρου σας μπορεί να δημιουργήσει μια αίσθηση αυτοεκτίμησης, σημειώνει η Mairanz. “Φυσιολογικά, το καθάρισμα απαιτεί σωματική δραστηριότητα, λήψη αποφάσεων, ρύθμιση των συναισθημάτων και δημιουργεί μια αίσθηση επίτευξης”, λέει. “Όλα αυτά τα πράγματα μπορούν να οδηγήσουν σε βελτίωση της διάθεσης”.
7 Τρόποι για να διαχειριστείτε το καθάρισμα του σπιτιού αν έχετε κατάθλιψη
Εάν πάσχετε από κατάθλιψη, παρακάτω θα βρείτε μερικούς απλούς τρόπους που θα σας βοηθήσουν να αρχίσετε να αναλάβετε τα καθήκοντα του σπιτιού, ακόμα και εάν δυσκολεύεστε.
1. Ξεκινήστε από μικρά πράγματα
Δεν χρειάζεται να καθαρίσετε όλο το σπίτι σας απευθείας, προσθέτει η Mairanz. “Ξεκινώντας από τα μικρά μας προετοιμάζει για την επιτυχία σε μεγαλύτερα έργα”, εξηγεί. “Ξεκινώντας με κάτι διαχειρίσιμο, όπως το να βάλετε τα ρούχα σε ένα καλάθι, θα σας βοηθήσει να διατηρήσετε το κίνητρο μέσω θετικών κύκλων ανατροφοδότησης”. (Οι βρόχοι θετικής ανατροφοδότησης είναι ενέργειες που βοηθούν στην ενίσχυση της αλλαγής, σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων).
Δοκιμάστε το εντοπίζοντας τα τρία πιο σημαντικά πράγματα που πρέπει να κάνετε (όσον αφορά τους στόχους σας για την καθαριότητα του σπιτιού). Επικεντρωθείτε στην ολοκλήρωση της πρώτης από αυτές τις εργασίες, και στη συνέχεια προσπαθήστε να αντιμετωπίσετε τις υπόλοιπες μία-μία.
Η επικέντρωση σε αυτά ακριβώς τα μικρά βήματα διευκολύνει την έναρξη και την καταπολέμηση της αδράνειας για να συνεχίσετε, λέει ο Cassiday. “Είναι σαν να βάζετε μπροστά ένα αυτοκίνητο όταν η μπαταρία του δεν λειτουργεί”, λέει ο Cassiday.
2. Αλλάξτε τον τρόπο που μιλάτε στον εαυτό σας
“Οι άνθρωποι με κατάθλιψη θα αρχίσουν να επικρίνουν τον εαυτό τους και να λένε: “Είμαι τόσο τεμπέλης””, λέει η Cassiday. Αυτή η αρνητική αυτο-ομιλία μπορεί στην πραγματικότητα να εμποδίζει την παραγωγικότητά σας αντί να σας παρακινεί να κάνετε πράγματα, λέει.
Αν παρατηρήσετε ότι μιλάτε αρνητικά στον εαυτό σας, θα σας βοηθήσει να αντικαταστήσετε αμέσως αυτές τις σκέψεις με θετικές. Η θετική αυτο-ομιλία μπορεί να βοηθήσει στην αύξηση της αυτοεκτίμησης και στην ενίσχυση των κινήτρων σας, τα οποία με τη σειρά τους μπορούν να οδηγήσουν σε βελτίωση της παραγωγικότητας, προσθέτει η Cassiday.
Ορισμένες στρατηγικές για θετική αυτο-ομιλία, σύμφωνα με το Mayo Clinic News Network, είναι οι εξής:
- Να είστε ενθαρρυντικοί και ευγενικοί με τον εαυτό σας, απαντώντας στις αρνητικές σκέψεις με επιβεβαιώσεις των καλών στοιχείων που έχετε πάνω σας.
- Μην λέτε τίποτα στον εαυτό σας που δεν θα λέγατε σε κάποιον άλλο.
3. Μην περιμένετε να νιώσετε καλύτερα για να ξεκινήσετε
Όταν οι άνθρωποι με κατάθλιψη έχουν καλές μέρες και παλεύουν λιγότερο με τα συμπτώματά τους, μπορεί να χρησιμοποιήσουν αυτά τα συναισθήματα ως κίνητρο για να ολοκληρώσουν μια εργασία, λέει η Cassiday. Για παράδειγμα, μπορεί να καθαρίσουν την κουζίνα τους επειδή ξέρουν ότι αυτό θα τους φέρει αργότερα μια αίσθηση ικανοποίησης και καταξίωσης.
Αλλά δεν μπορείτε να βασίζεστε στο να αισθάνεστε καλά ως στρατηγική παρακίνησης όλη την ώρα. Μέρος της πραγματικότητας του να έχεις κατάθλιψη είναι να αναγνωρίζεις ότι θα υπάρχουν κάποιες μέρες που δεν θα αισθάνεσαι καλά – αλλά θα πρέπει να κάνεις πράγματα και τότε.
“Έτσι, πρέπει να διδάξουμε στους ανθρώπους πρώτα να αγνοούν το κομμάτι του εαυτού τους που λέει ότι πρέπει να αισθάνομαι καλά για να το κάνω”, λέει η Cassiday. “Δεν μπορώ να περιμένω να νιώσω καλά. Πρέπει να σκεφτώ κάτι που είναι πραγματικά σημαντικό, δηλαδή ότι η δράση δημιουργεί κίνητρα”.
4. Δώστε προτεραιότητα στις εργασίες που θα έχουν αντίκτυπο
Η Cassiday συνιστά να επιλέγετε πρώτα τις εργασίες που δημιουργούν “υψηλό αντίκτυπο”, ώστε να σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε καλύτερα την αξία των προσπαθειών σας.
Τι σημαίνει αυτό; “Ένα κρεβάτι καταλαμβάνει μεγάλο κομμάτι του χώρου στο δωμάτιο, οπότε αν το φτιάξετε, θα έχει αρκετά μεγάλο αποτέλεσμα όσον αφορά την αισθητική εμφάνιση σε σύγκριση με το να μαζέψετε ίσως 2-3 σκουπίδια”, λέει.
5. Ζητήστε βοήθεια
Εάν ένα μέλος της οικογένειας ή ένας φίλος μπορεί να σας βοηθήσει με την καθαριότητα, η επιπλέον βοήθεια μπορεί να σας δώσει ώθηση.
“Οι άνθρωποι με κατάθλιψη τείνουν να αποσύρονται και να αυτοαπομονώνονται. Το να απευθυνθείτε σε έναν φίλο ή ένα αγαπημένο πρόσωπο είναι ένα μεγάλο βήμα προς την καταπολέμηση της κατάθλιψης και μπορεί να έχει άμεσα αποτελέσματα, όχι μόνο στον φυσικό χώρο αλλά και στον συναισθηματικό”, λέει η Mairanz.
Αν είναι δυνατόν, λέει η Cassiday, κάντε ό,τι μπορείτε για να ζητήσετε βοήθεια πριν νιώσετε αμηχανία από ένα χάος. Για παράδειγμα, αν δεν είστε σε θέση να διπλώσετε και να ταξινομήσετε τα ρούχα για μερικές εβδομάδες, είναι καλή ιδέα να προσπαθήσετε να ζητήσετε βοήθεια πριν η κατάσταση γίνει ανεξέλεγκτη.
Επίσης, αν έχετε τα μέσα, η πρόσληψη μιας υπηρεσίας καθαρισμού μπορεί να είναι μια πολύτιμη επιλογή.
6. Παρακολουθήστε τις νίκες σας, όσο μικρές κι αν είναι
Πραγματικά γράψτε τις, συνιστά η Cassiday. Συμπεριλάβετε τα επιτεύγματα που σχετίζονται με τον καθαρισμό, καθώς και άλλες νίκες. Η ίδια το αποκαλεί αυτό μια λίστα “‘Τι έκανα'”, σε αντίθεση με μια “λίστα εργασιών”.
“Όταν οι άνθρωποι έχουν κατάθλιψη, τείνουν να υποτιμούν κατά πολύ το αποτέλεσμα και την αξία των προσπαθειών τους”, εξηγεί η Cassiday. “Αυτό σας βοηθάει να δείτε ότι: “Στην πραγματικότητα καταφέρνετε κάτι”.
7. Να είστε επιεικής με τον εαυτό σας
Μπορεί επίσης να χρειαστεί να προσαρμόσετε τις προσδοκίες σας όσον αφορά τη διατήρηση της καθαριότητας του χώρου σας. Συνειδητοποιήστε ότι μπορεί να μην έχετε την ενέργεια ή τη συγκέντρωση που είχατε παλαιότερα – και αυτό δεν πειράζει, λέει η Cassiday.
Είναι σημαντικό να υπενθυμίζετε στον εαυτό σας ότι ένα ακατάστατο ή ανοργάνωτο σπίτι δεν σημαίνει ότι έχετε αποτύχει με οποιονδήποτε τρόπο. “Δεν είστε οι μόνοι που δυσκολεύεστε με αυτό και δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ντρέπεστε. Όλοι μας περνάμε σκαμπανεβάσματα με την ψυχική μας υγεία και ο χώρος μας είναι συχνά μια αντανάκλαση αυτής της φυσικής διαδικασίας”, λέει η Mairanz.
