Η διατροφή είναι απαραίτητη για να κρατηθούμε στην ζωή. Πολλοί βέβαια τώρα τελευταία αποφασιζουν να κάνουν αυτό που λένε διαλλειματική νηστεία. Να περάσουν δηλαδή αρκετά μεγάλα διαστήματα χωρίς τροφή. Τώρα, νέα έρευνα αποκαλύπτει ότι το σώμα υφίσταται σημαντικές, συστηματικές αλλαγές σε πολλά όργανα κατά τη διάρκεια παρατεταμένων περιόδων νηστείας.
Τα αποτελέσματα καταδεικνύουν στοιχεία και για οφέλη υγείας πέρα από την απώλεια βάρους, αλλά δείχνουν επίσης ότι οι όποιες αλλαγές στην υγεία φαίνεται να συμβαίνουν μόνο μετά από τρεις ημέρες χωρίς φαγητό.
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Nature Metabolism, διευρύνει την κατανόησή μας για το τι συμβαίνει σε όλο το σώμα μετά από παρατεταμένες περιόδους χωρίς φαγητό.
Εντοπίζοντας τα πιθανά οφέλη για την υγεία από τη νηστεία και την υποκείμενη μοριακή της βάση, ερευνητές από το πανεπιστήμιο Precision Healthcare University Research Institute (PHURI) του Λονδίνου και από τη Norwegian School of Sports Sciences παρέχουν έναν “οδικό χάρτη” για μελλοντική έρευνα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε θεραπευτικές παρεμβάσεις. Αυτό αφορά και άτομα που μπορεί να ωφεληθούν από τη νηστεία, αλλά δεν μπορούν να υποβληθούν σε παρατεταμένη νηστεία ή δίαιτες που μιμούνται τη νηστεία, όπως η κετογονική δίαιτα.
Διατροφή: Τι συμβαίνει στο σώμα με τη νηστεία
Στο πέρας των αιώνων, οι άνθρωποι έχουν αναπτύξει την ικανότητα να επιβιώνουν χωρίς τροφή για παρατεταμένες χρονικές περιόδους. Η νηστεία ασκείται από εκατομμύρια ανθρώπους σε όλον τον κόσμο για διαφορετικούς ιατρικούς και πολιτιστικούς σκοπούς, συμπεριλαμβανομένων των οφελών για την υγεία και της απώλειας βάρους. Από την αρχαιότητα, έχει χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία ασθενειών, όπως η επιληψία και η ρευματοειδής αρθρίτιδα.
Κατά τη διάρκεια της νηστείας, το σώμα αλλάζει την πηγή και τον τύπο της ενέργειας που καταναλώνει, μεταβαίνοντας από την καύση θερμίδων στη χρήση των δικών του αποθεμάτων λίπους. Ωστόσο, πέρα από αυτήν την αλλαγή στις πηγές καυσίμου, λίγα είναι γνωστά για το πώς το σώμα ανταποκρίνεται σε παρατεταμένες περιόδους χωρίς τροφή και τυχόν επιπτώσεις (ευεργετικές ή δυσμενείς) μπορεί να έχει αυτό στην υγεία. Νέες τεχνικές που επιτρέπουν στους ερευνητές να μετρήσουν χιλιάδες πρωτεΐνες που κυκλοφορούν στο αίμα, παρέχουν την ευκαιρία να μελετήσουν συστηματικά και με μεγάλη λεπτομέρεια τις μοριακές προσαρμογές του οργανισμού μας στη νηστεία.
Πώς έγινε και τι έδειξε η έρευνα
Οι ερευνητές παρακολούθησαν 12 υγιείς εθελοντές που συμμετείχαν σε επταήμερη νηστεία μόνο με νερό. Οι εθελοντές παρακολουθούνταν στενά σε καθημερινή βάση για να καταγραφούν αλλαγές στα επίπεδα περίπου 3.000 πρωτεϊνών στο αίμα τους πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη νηστεία. Εντοπίζοντας το ποιες πρωτεΐνες εμπλέκονται στην απόκριση του σώματος, οι ερευνητές θα μπορούσαν στη συνέχεια να προβλέψουν πιθανά αποτελέσματα για την υγεία της παρατεταμένης νηστείας, ενσωματώνοντας γενετικές πληροφορίες από μελέτες μεγάλης κλίμακας.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι ερευνητές παρατήρησαν το σώμα να αλλάζει πηγές ενεργειακής χρήσης (από τη γλυκόζη στο λίπος που είναι αποθηκευμένο στο σώμα) μέσα στις πρώτες δύο ή τρεις ημέρες της νηστείας.
Οι εθελοντές έχασαν κατά μέσο όρο 5,7 κιλά τόσο λιπώδους όσο και άλιπης μάζας.
Μετά από τρεις ημέρες φαγητού μετά τη νηστεία, το βάρος παρέμεινε μειωμένο: επανακτήθηκε σχεδόν πλήρως η άλιπη μάζα, αλλά η λιπώδης μάζα, όχι.
Για πρώτη φορά, οι ερευνητές παρατήρησαν το σώμα να υφίσταται ευδιάκριτες αλλαγές στα επίπεδα πρωτεΐνης μετά από περίπου τρεις ημέρες νηστείας. Αυτό υποδεικνύει μια απόκριση ολόκληρου του σώματος στον πλήρη περιορισμό των θερμίδων. Συνολικά, μία στις τρεις από τις πρωτεΐνες που μετρήθηκαν άλλαξε σημαντικά κατά τη διάρκεια της νηστείας σε όλα τα κύρια όργανα. Αυτές οι αλλαγές ήταν συνεπείς σε όλους τους εθελοντές, αλλά υπήρχαν διακριτικές υπογραφές στη νηστεία που ξεπερνούσαν την απώλεια βάρους, όπως αλλαγές στις πρωτεΐνες που αποτελούν την υποστηρικτική δομή για τους νευρώνες στον εγκέφαλο.
Τι λένε οι ερευνητές
Η δρ. Claudia Langenberg, διευθύντρια του PHURI, δήλωσε: “Για πρώτη φορά, είμαστε σε θέση να δούμε τι συμβαίνει σε μοριακό επίπεδο σε όλο το σώμα όταν νηστεύουμε. Η νηστεία, όταν γίνεται με ασφάλεια, είναι μια αποτελεσματική παρέμβαση για απώλεια βάρους. Δημοφιλείς δίαιτες που περιλαμβάνουν νηστεία (όπως η διαλείπουσα νηστεία) ισχυρίζονται ότι έχουν οφέλη για την υγεία πέρα από την απώλεια βάρους. Τα αποτελέσματά μας παρέχουν πράγματι στοιχεία για τα οφέλη της νηστείας για την υγεία πέρα από την απώλεια βάρους, αλλά αυτά ήταν ορατά μόνο μετά από τρεις ημέρες καθολικού θερμιδικού περιορισμού, χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως”.
Ο δρ. Maik Pietzner, πρόεδρος του τμήματος Δεδομένων Υγείας του PHURI και συν-επικεφαλής της Ομάδας Υπολογιστικής Ιατρικής στο Ινστιτούτο Υγείας του Βερολίνου στο Charité, δήλωσε: “Τα ευρήματά μας έδωσαν μια βάση σχετικά με το γιατί η νηστεία χρησιμοποιείται προαιώνια για ορισμένες καταστάσεις. Αν και η νηστεία μπορεί να είναι ευεργετική για τη θεραπεία ορισμένων παθήσεων, δεν αποτελεί μια καλή επιλογή για ασθενείς που έχουν γενικά κακή υγεία. Ελπίζουμε ότι αυτά τα ευρήματα μπορούν να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το γιατί η νηστεία είναι ευεργετική σε ορισμένες περιπτώσεις, οι οποίες στη συνέχεια μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ανάπτυξη εξατομικευμένων θεραπειών, που μπορούν να κάνουν όλοι οι ασθενείς”.
