Μια κρίση πανικού προκαλεί μια αντίδραση στον οργανισμό και συνήθως οδηγεί σε δυσάρεστα συναισθήματα και συμπτώματα. Ας δούμε πώς μπορεί να καταλάβει κάποιος εάν παθαίνει ένα επεισόδιο κρίσης πανικού.
Η κρίση πανικού δεν είναι η ανησυχία και το άγχος που όλοι νιώθουμε κάποιες στιγμές. Είναι περισσότερο σαν μια βόμβα αγωνίας και άγχους, που είναι γρήγορη, έντονη και μπορεί να συμβεί ξαφνικά.
Στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών, στην πέμπτη Έκδοση (DSM-5) ορίζει μια κρίση πανικού ως μια απότομη έκρηξη έντονου φόβου ή δυσφορίας, που ενεργοποιεί μια σειρά από δυσάρεστα συναισθήματα. Οι κρίσεις πανικού μπορεί να είναι τόσο δυσάρεστες που οδηγούν μερικούς ανθρώπους να τις κρατούν κρυφές. Καθυστερώντας, έτσι, την αντιμετώπισή τους, φοβούμενοι τον κοινωνικό αποκλεισμό που μπορεί να συνοδεύει μια ψυχιατρική διάγνωση, όπως αναφέρει μια ανασκόπηση του 2020 στο Neuroendocrinology Letters. Μερικοί άνθρωποι, ακόμα και μετά την διάγνωση, κάνουν επανειλημμένες επισκέψεις στο τμήμα των επειγόντων, πιστεύοντας ότι έχουν καρδιακή νόσο, όπως αναφέρει μια ανασκόπηση του 2022 στο Περιοδικό Οικογενειακής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας.
Το θέμα είναι ότι δεν είστε σε κανένα φυσικό κίνδυνο, εξήγησε ο Russell Hunter, PsyD, κλινικός ψυχολόγος σε ιδιωτική πρακτική στη Βόρεια Βιρτζίνια και συγγραφέας του Attacking Panic: The Power To Be Calm. Σύμφωνα με τον Hunter, μια επίθεση πανικού είναι περισσότερο “ένας ψεύτικος συναγερμός”.
Ας δούμε λοιπόν πώς μπορείτε να αναγνωρίσετε όταν έχετε μια επίθεση πανικού:
Μια κρίση πανικού έρχεται γρήγορα.
Μια στιγμή είστε καλά και η επόμενη βρίσκεστε σε πλήρη κατάσταση πανικού. Τι συμβαίνει όμως; Είναι η αντίδραση του σώματος σας “πολεμήστε ή τρέξτε” που ενεργοποιείται, σύμφωνα με τον Αμερικανικό Ψυχολογικό Σύλλογο. Εκλύονται ορμόνες, η αναπνοή σας επιταχύνεται και τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα σας αυξάνονται.
Κάποιοι άνθρωποι ακόμα ξυπνούν απότομα τη νύχτα από τις λεγόμενες νυκτερινές κρίσης πανικού, σύμφωνα με μια μελέτη του 2013 στο Περιοδικό Κλινικής Υπνολογίας Ιατρικής.
Μπορεί να μην υπάρχει κάποιος προφανής λόγος.
Μια επίθεση πανικού είναι η αντίδραση του σώματος σε κάποια απειλή, αν και αυτή μπορεί να μην είναι πάντα εύκολα αντιληπτή. Μπορεί να συμβαίνει γιατί τα ένστικτα επιβίωσης ενός ατόμου είναι υπερβολικά σε εγρήγορση, σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας.
Οι κρίσεις πανικού είναι ένα σύμπτωμα της αγχώδης διαταραχής, σύμφωνα με το DSM-5. Δεν είναι εντελώς σαφές γιατί κάποιοι άνθρωποι βιώνουν αυτές τις επιθέσεις, αλλά θεωρείται ότι παίζουν ρόλο παράγοντες όπως κληρονομικότητα, να υπάρχουν δηλαδή κρίσεις πανικού στο οικογενειακό ιστορικό, συμβαίνουν μετά από δύσκολα γεγονότα της ζωής αλλά και λόγω περιβαλλοντικών παραγόντων.
Συχνά, οι κρίσης πανικού ξεκινούν στην εφηβεία ενός ατόμου ή πριν την ηλικία των 25 ετών, αλλά μπορεί κάποιες φορές να πλήξουν παιδιά αλλά και ενήλικες στα 30 τους.
Είναι μικρής διάρκειας
Η κρίση πανικού φτάνει στο αποκορύφωμά της μέσα σε λίγα λεπτά, και τα συμπτώματα αρχίζουν να υποχωρούν. Μετά από ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, μπορεί να συνειδητοποιήσετε ότι “δεν συμβαίνει τίποτα επικίνδυνο,” είπε ο Hunter.
Νομίζετε ότι παθαίνετε καρδιακή προσβολή
Ο αναβρασμός ή η ταχυκαρδία είναι ένα συνηθισμένο σύμπτωμα μιας κρίσης πανικού. Μπορεί ακόμη να έχετε πόνο στο στήθος ή αίσθηση δυσφορίας. Γι’ αυτό οι άνθρωποι που έρχονται αντιμέτωποι με αγχώδη επεισόδια συχνά πιστεύουν ότι είναι καρδιακή προσβολή. Ωστόσο, όταν φτάνουν στο νοσοκομείο, αρχίζουν να νιώθουν καλύτερα επειδή “ο κίνδυνος έχει αρχίζει να φεύγει,” είπε ο Hunter.
Η αναπνοή γίνεται δύσκολη
Η αναπνευστική δυσκολία και η υπεραναπνοή είναι σημάδια ότι μπορεί να βρίσκεστε σε κατάσταση πανικού. “Οι διαταραχές της αναπνοής είναι ένα από τα πιο κοινά συμπτώματα των κρίσεων πανικού,” είπε η Lily Brown, PhD, βοηθός καθηγητή ψυχολογίας και διευθύντρια του Κέντρου Αγωγής και Μελέτης του Άγχους στο Ιατρικό Σχολείο Perelman του Πανεπιστημίου της Πενσυλβανίας.
Νομίζετε ότι θα λιποθυμήσετε
Πολλοί άνθρωποι αναφέρουν ότι νιώθουν ζαλάδα ή αστάθεια όταν βρίσκονται στην αρχή μιας κρίσης πανικού και συχνά φοβούνται ότι θα λιποθυμήσουν. Όταν αυτά τα συναισθήματα εμφανίζονται, ένα άτομο συνήθως κάθεται με το κεφάλι ανάμεσα στα πόδια του.
“Αυτό που συμβαίνει είναι ότι δεν έχουν ποτέ την υπομονή υπομείνουν και να ελέγξουν αν αντέχουν το συναίσθημα, και απλά σκέφτονται ότι θα υποχωρήσει σιγά σιγά,” εξήγησε η Brown. “Είναι εξαιρετικά ασυνήθιστο για ένα άτομο να λιποθυμήσει πραγματικά στο πλαίσιο μιας κρίσης πανικού,” είπε.
Υπάρχει Αίσθηση Καταστροφής
Αν αντιμετωπίζετε μια κρίση πανικού, μπορεί να νιώθετε ότι χάνετε τον έλεγχο ή ότι μπορεί να πεθάνετε.
Σε ορισμένες κοινωνικές καταστάσεις, άνθρωποι με διαταραχή κοινωνικού άγχους μπορεί να βιώνουν παρόμοιες αισθήσεις, όπως φόβο και τρόμο. Ωστόσο, σε μια μικρή μελέτη του 2016 στο Psychiatry Research, η Brown και οι συνεργάτες της εξέτασαν διαφορές κρίσεις πανικού στην αγχώδη διαταραχή. Αποδείχτηκε ότι αυτές οι φρικτές αισθήσεις είναι πολύ πιο συνηθισμένες και έντονες σε ανθρώπους με αγχώδη διαταραχή παρα με διαταραχή κοινωνικού άγχους.
Μυρμήγκιασμα/μούδιασμα στα χέρια
Οι κρίσεις πανικού μπορεί να προκαλέσουν αίσθηση αποπληξίας ή ανακοπής στα άκρα σας, αναφέρει η Αμερικανική Ακαδημία Οικογενειακών Ιατρών. Σε σπάνιες περιπτώσεις, είπε ο Hunter, μπορείτε να προκύψουν πιο σοβαρά συμπτώματα, όπως ψευδοσπασμούς.
“Οι άνθρωποι θα πέσουν κυριολεκτικά κάτω στο έδαφος και θα κάνουν σπασμούς,” εξήγησε. “Αλλά δεν υπάρχει καμία ανωμαλία στη λειτουργεία του εγκεφάλου. Μάλλον, προκαλείται από σοβαρή ψυχολογική αγωνία, η οποία θα μπορούσε να συμβεί κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού”, είπε.
Είναι σαν μια Εκτός Σώματος Εμπειρία
Μπορεί να νιώσετε ότι είστε αποσυνδεδεμένοι από τον εαυτό σας ή το περιβάλλον σας, ένας ξένος στη δική σας εμπειρία. Είναι μια αίσθηση πραγματικότητας, σαν σε ένα όνειρο, είπε ο Hunter. Αυτό το σύμπτωμα ονομάζεται συχνά αποπροσωποποίηση.
Έντονος ιδρώτας ή κρύο
Σε μια κρίση πανικού υπάρχει μια έκρηξη αδρεναλίνης που αυξάνει τη ροή του αίματος προς τα άκρα, εξήγησε ο Hunter. Ξαφνικά νιώθετε πολύ ζεστοί, γιαυτό και ιδρώνετε για να κατεβάσετε τη θερμοκρασία του σώματος. Η Brown είπε ότι οι ασθενείς συνήθως αναφέρουν ιδρώτα στο μέτωπο ή στις παλάμες, ενώ κάποιοι άλλοι ενδέχεται να αναφέρουν ιδρώτα σε ολόκληρο το σώμα.
Συναίσθημα πνιγμού
Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης πανικού, το σώμα σας απελευθερώνει ορμόνες στρες. “Οι άνθρωποι σφίγγονται, και οι μυς τους θα αρχίσουν να συστέλλονται, συμπεριλαμβανομένου και του λάρυγγα και της περιοχής του στήθους,” είπε ο Hunter.
Πόνος στο στομάχι
Όταν είστε αγχωμένοι, το νιώθετε στο στομάχι σας. Το στρες και η αγωνία μπερδεύουν το πεπτικό σας σύστημα. Η ναυτία και η κοιλιακή δυσφορία, όπως ο πόνος στο στομάχι, είναι συνηθισμένα συμπτώματα.
Αποφυγή Καταστάσεων που Προκαλούν Παρόμοια Συμπτώματα
“Ένα άτομο που είναι πάρα πολύ φοβισμένο μήπως κάτι του προκαλέσει επεισόδιο πανικού μπορεί να κάνει πολλά πράγματα για να το αποτρέψει,” εξήγησε η Brown. Αρχίζουν να αποφεύγουν δραστηριότητες όπως η άσκηση, η οποία αυξάνει τον παλμό της καρδιάς και επιταχύνει την αναπνοή τους. Όμως επικεντρώνονται στο να μην αγχώνονται πράμα που τους κάνει πιο αγχωμένους, καταλήγοντας τελικά “σε ένα φαύλο κύκλο του να έχουν όλο και περισσότερα επεισόδια κρίσης πανικού.”
“Δεν αναπτύσσουν όλοι όσοι έχουν επεισόδια πανικού, αγχώδη διαταραχή. Για να λάβετε διάγνωση αγχώδους διαταραχής, πρέπει να έχετε ένα ή περισσότερα επεισόδια κρίσης ακολουθούμενα από τουλάχιστον ένα μήνα φοβούμενοι για το αν θα έχετε και άλλο επεισόδιο κρίσης πανικού ή να ενεργείτε με τρόπους για να αποφύγετε επεισόδια πανικού”, αναφέρει η Brown
Αισθάνεστε εξαντλημένοι μετά
Οι άνθρωποι που έχουν επεισόδια κρίσης εξαντλούν γρήγορα τους πόρους που έχουν συγκεντρώσει στα σώματά τους για να αντιμετωπίσουν το υποτιθέμενο κίνδυνο. Στο τέλος, αυτή η έκρηξη ενέργειας, τροφοδοτούμενη από αύξηση της σακχάρου στο αίμα, εξαντλεί και οδηγεί στην “κατάρρευση”, εξήγησε ο Hunter.
Οπότε με την υποχώρηση της κρίσης πανικού, είπε, αισθάνονται “εξαντλημένοι”.
Αν και τα επεισόδια πανικού τείνουν να είναι τρομακτικά, τα καλά νέα είναι ότι μπορούν να εντοπιστούν εύκολα εάν ξέρετε τι να παρατηρήσετε. Και απλώς επειδή βιώνετε ένα επεισόδιο κρίσης πανικού δεν σημαίνει ότι θα συμβεί ξανά. Εάν ανησυχείτε για μελλοντικά επεισόδια, επικοινωνήστε με τον γιατρό σας και οργανώσετε ένα σχέδιο έτσι ώστε να νιώθετε ικανοί να αντιμετωπίσετε αυτές τις αισθήσεις εάν εμφανιστούν.
