Η επιστήμη δεν έχει βρει ακόμα την θεραπεία για την άνοια. Έχει βρεί όμως τρόπους να καθυστερήσει την εξέλιξη της νόσου που επηρεάζει 50 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως. Μάλιστα, κάθε χρόνο προσβάλλονται επιπλέον 10 εκατομμύρια άνθρωποι.
Η παθολογία της άνοιας ξεκινά συχνά ως ήπια γνωστική εξασθένηση (MCI), που προσδιορίζεται από την υποκειμενική παρατήρηση των ειδικών και τις αντικειμενικές συγκρίσεις με το προηγούμενο επίπεδο λειτουργικότητας του ασθενούς.
Αν και η ήπια γνωστική εξασθένηση μπορεί να επιβραδυνθεί μέσω αλλαγών στη συμπεριφορά και τον τρόπο ζωής (διατροφή, διαχείριση της αρτηριακής πίεσης, γνωστική διέγερση), δεν υπάρχουν φαρμακολογικά εγκεκριμένες θεραπείες για την πάθηση.
Οι ασθενείς άνω των 65 με ήπια γνωστική εξασθένιση, διατρέχουν 5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν άνοια (ιδιαίτερα Alzheimer) σε σύγκριση με τους ενήλικες χωρίς ήπια γνωστική εξασθένιση.
Πρόσφατη μελέτη εξέτασε τη σχέση της πρόσληψης μετάλλων στη διατροφή και του κινδύνου γνωστικής εξασθένισης σε ηλικιωμένους Ισπανούς.
Η διάγνωση της γνωστικής εξασθένισης πραγματοποιήθηκε με το τεστ Γνωσιακής Αξιολόγησης του Μόντρεαλ (MoCA), μια εξαιρετικά ευαίσθητη και συγκεκριμένη αλλά σπάνια χρησιμοποιούμενη μεθοδολογία.
Τα ευρήματα της μελέτης αποκάλυψαν ότι το 54,2% των 201 συμμετεχόντων παρουσίασαν γνωστική εξασθένιση. Η αυξημένη πρόσληψη 3332 και μαγγανίου στις γυναίκες μείωσε τον κίνδυνο γνωστικής εξασθένισης. Δεν διαπιστώθηκε συσχέτιση μεταξύ της πρόσληψης μετάλλων και της γνωστικής εξασθένισης στους άνδρες.
Μελέτες αναφέρουν ότι πάνω από το 50% των περιπτώσεων ήπιας γνωστικής εξασθένισης εξελίσσονται σε άνοια μέσα σε πέντε χρόνια, με αποτέλεσμα οι ειδικοί να θεωρούν το στάδιο της ήπιας γνωστικής εξασθένισης ως το πιο κρίσιμο για παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής, οι οποίες μπορεί να καθυστερήσουν ή ακόμη και να αναστρέψουν τη γνωστική εξασθένιση πριν από την έναρξη της νόσου Αλτσχάιμερ. Η σωματική δραστηριότητα, η διακοπή του καπνίσματος και της κατανάλωσης αλκοόλ και οι διατροφικές παρεμβάσεις, είναι οι παρεμβάσεις που έχουν μελετηθεί περισσότερο.
Έχει βρεθεί ότι η μεσογειακή διατροφή, η δίαιτα DASH (για την αντιμετώπιση της υπέρτασης) και ο συνδυασμός των δύο που λέγεται δίαιτα MIND, μπορούν να επιβραδύνουν τη νευροεκφυλιστική διαδικασία.
Η έρευνα για τη σύνδεση μεταξύ νευρολογίας και διατροφής έχει επικεντρωθεί στα κλινικά αποτελέσματα, ενώ τα στοιχεία για την επίδραση των επιμέρους διατροφικών συστατικών, όπως οι βιταμίνες, τα μέταλλα και τα λιπαρά οξέα, είναι περιορισμένα.
Εκτιμάται ότι μέταλλα, όπως ο σίδηρος, ο χαλκός, ο ψευδάργυρος, το μαγνήσιο, το μαγγάνιο και το σελήνιο, μπορεί να σχετίζονται με τη γνωστική λειτουργία, δεδομένου του ρόλου τους στην επιδιόρθωση του DNA και των αντιοξειδωτικών τους ιδιοτήτων. Πρόκειται ωστόσο για υπόθεση που δεν έχει τεκμηριωθεί σε δομημένο επιστημονικό πλαίσιο.
Άνοια και μέταλλα
Στην παρούσα μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν τις συσχετίσεις μεταξύ της διατροφικής πρόσληψης μετάλλων και της γνωστικής εξασθένησης.
Οι συμμετέχοντες στη μελέτη επιλέχθηκαν από την δοκιμή «Γνωστικά και νευροφυσιολογικά χαρακτηριστικά ατόμων υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη άνοιας: μια πολυδιάστατη προσέγγιση» (COGDEM).
Στη μελέτη συμμετείχαν αρχικά 262 Ισπανόφωνοι, εκ των οποίων οι 201 πληρούσαν τα κριτήρια ένταξης.
Αυτά περιελάμβαναν δεδομένα για την υγεία τους και κοινωνικο-δημογραφικά στοιχεία, αρχεία κατανάλωσης τροφίμων τριών ημερών, ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά, επίπεδα φυσικής δραστηριότητας, γονότυπους και νευροψυχολογικές αξιολογήσεις.
Τα δεδομένα υγείας και τα κοινωνικοδημογραφικά στοιχεία συλλέχθηκαν μέσω ενός ερωτηματολογίου που κατέγραφε την επαγγελματική κατάσταση, το επίπεδο εκπαίδευσης και τις χρόνιες παθήσεις (ιδιαίτερα κατάθλιψη, υπέρταση και διαβήτη).
Μέσω ειδικού λογισμικού καταγράφηκαν τα θρεπτικά συστατικά που προσλάμβαναν οι συμμετέχοντες (θερμίδες, μαγνήσιο, σίδηρο, χαλκό, σελήνιο, μαγγάνιο και ψευδάργυρο.
Τα ανθρωπομετρικά δεδομένα περιελάμβαναν το βάρος, το ύψος και τον δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ), ενώ τα δεδομένα σωματικής δραστηριότητας συλλέχθηκαν χρησιμοποιώντας ένα επιταχυνσιόμετρο συνδεδεμένο στο δεξί ισχίο για επτά ημέρες.
Τι έδειξε η έρευνα
Από τους 201 συμμετέχοντες που συμπεριλήφθηκαν στη μελέτη, το 63,2% ήταν γυναίκες, με μέση ηλικία τα 59,8 έτη. Τα τεστ εντόπισαν ότι το 54,3% των συμμετεχόντων είχαν ήπια γνωστική εξασθένιση (34,3% γυναίκες και 19,9% άνδρες).
Το μορφωτικό επίπεδο ήταν η μόνη μη διατροφική μεταβλητή που παρατηρήθηκε ότι παίζει ρόλο στη γνωστική εξασθένιση (όσο υψηλότερο είναι, τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος).
Οι πιο σημαντικές διατροφικές συσχετίσεις αφορούσαν την ημερήσια συνιστώμενη πρόσληψη σιδήρου και μαγγανίου στις γυναίκες. Η υψηλότερη πρόσληψη αυτών των μετάλλων συσχετίστηκε με χαμηλότερο επιπολασμό γνωστικής εξασθένισης.
Η πρόσληψη χαλκού στις γυναίκες επίσης βρέθηκε να έχει προστατευτική επίδραση έναντι της άνοιας, αν και αυτή η αλληλεπίδραση δεν ήταν τόσο σημαντική όσο αυτές για τον σίδηρο και το μαγγάνιο.
Παραδόξως, δεν παρατηρήθηκαν ανάλογοι συσχετισμοί στους άνδρες.
Τα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της υψηλής κατανάλωσης σιδήρου και μαγγανίου, ειδικά στις γυναίκες. Αυτά τα μέταλλα, και σε μικρότερο βαθμό, ο χαλκός, έχουν προστατευτική δράση έναντι της εξέλιξης της γνωστικής εξασθένισης και της έναρξης της νόσου Αλτσχάιμερ.
Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Nutrients.
