Η καταθλιπτική διαταραχή ή κατάθλιψη είναι μια κατάσταση ψυχικής υγείας που προκαλεί μακροχρόνια θλίψη ή έλλειψη ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που απολαμβάνατε. Η κατάθλιψη μπορεί να αλλάξει τις σκέψεις και τις συμπεριφορές σας και να περιορίσει την ικανότητά σας να λειτουργήσετε. Υπάρχουν περισσότεροι από ένας τύπος. Τα συμπτώματα κάθε καταθλιπτικής διαταραχής είναι παρόμοια, αλλά το καθένα έχει ξεχωριστά χαρακτηριστικά.
Δεν υπάρχει μοναδική αιτία κατάθλιψης. Ένας συνδυασμός γενετικών, περιβαλλοντικών παραγόντων και του τρόπου ζωής μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων. Είναι μια από τις πιο θεραπεύσιμες καταστάσεις ψυχικής υγείας. Οι θεραπείες ποικίλλουν από φάρμακα έως ψυχοθεραπεία και μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά την ποιότητα της ζωής σας.
Η κατάθλιψη επηρεάζει 17 εκατομμύρια ενήλικες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Άτομα οποιασδήποτε ηλικίας μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα. Η κατάθλιψη μπορεί να είναι δύσκολη στην διαχείριση, αλλά τα καλά νέα είναι ότι δεν χρειάζεται να περάσετε την κατάσταση μόνοι σας. Διαβάστε παρακάτω για να μάθετε για την κατάθλιψη, συμπεριλαμβανομένων των αιτιών, των συμπτωμάτων, των θεραπειών και πολλά άλλα.
Τύποι κατάθλιψης
Υπάρχουν μερικές κύριοι τύπο της κατάθλιψης και περιλαμβάνουν:
Η διασπαστική διαταραχή απορρύθμισης της διάθεσης (DMDD): Αυτή επηρεάζει παιδιά και εφήβους ηλικίας 6-8 ετών. Χαρακτηρίζεται από χρόνια ευερεθιστότητα που συχνά οδηγεί σε λεκτικές ή συμπεριφορικές εκρήξεις, τρεις ή περισσότερες φορές την εβδομάδα.
Μείζονα καταθλιπτική διαταραχή (MDD): Αυτό προκαλεί συμπτώματα που διαρκούν τουλάχιστον δύο εβδομάδες. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν υπερβολική θλίψη, αδυναμία εκτέλεσης καθημερινών εργασιών, απελπισία και απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που απολαμβάνατε.
Επίμονη καταθλιπτική διαταραχή (PDD): Αυτός ο τύπος κατάθλιψης διαρκεί για τουλάχιστον δύο χρόνια για τους ενήλικες. Πρέπει να έχετε καταθλιπτικές διαθέσεις και σκέψεις τις περισσότερες ημέρες για να λάβετε αυτή τη διάγνωση.
Προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή (PMDD): Αυτό συμβαίνει όταν βιώνετε άσχημα συναισθήματα ή άλλα συμπτώματα που σχετίζονται με τη διάθεση πριν από την περίοδό.
Επιλόχειος κατάθλιψη (PPD): Αυτός ο τύπος εμφανίζεται σε άτομα μετά τον τοκετό.
Εποχιακή συναισθηματική διαταραχή (SAD): Τα συμπτώματα συνήθως αναπτύσσονται όταν αλλάζουν οι εποχές, πιο συχνά κατά τους ψυχρότερους μήνες.
Η καταθλιπτική διαταραχή μπορεί, επίσης, να προκύψει από άλλη κατάσταση υγείας. Τα συμπτώματα μπορεί να αναπτυχθούν δευτερογενώς σε άλλα θέματα υγείας, όπως ο καρκίνος ή ο χρόνιος πόνος.
Συμπτώματα
Μπορεί να έχετε μια μείζονα καταθλιπτική διαταραχή εάν εμφανίσετε συμπτώματα περισσότερες ημέρες, για τουλάχιστον δύο εβδομάδες. Αυτά περιλαμβάνουν:
- Πεσμένη διάθεση ή συνεχής θλίψη
- Αλλαγές της όρεξης που οδηγούν σε ακούσια απώλεια ή αύξηση βάρους
- Αλλαγές στην κίνηση (π.χ. ανησυχία ή αργή ομιλία και κίνηση)
- Δυσκολία συγκέντρωσης, σκέψης ή λήψης αποφάσεων
- Αισθάνεστε εξαιρετικά κουρασμένοι ή δεν έχετε ενέργεια
- Αισθήματα αναξιότητας ή ενοχής
- Έλλειψη ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης δραστηριοτήτων που απολαμβάνατε στο παρελθόν
- Χαμηλή λίμπιντο ή σεξουαλική ορμή
- Προβλήματα ύπνου (δηλαδή, αϋπνία ή υπερβολικός ύπνος)
- Σκέψεις για αυτοκτονία ή αυτοτραυματισμό
Το πόσο διαρκούν τα συμπτώματα ή πόσο συχνά εμφανίζονται και πόσο σοβαρά είναι, διαφέρει από άτομο σε άτομο. Μπορεί ακόμα να έχετε κατάθλιψη ακόμα κι αν δεν εμφανίσετε και τα εννέα συμπτώματα, ανεξάρτητα από το πόσο σοβαρά είναι.
Τι προκαλεί την κατάθλιψη;
Ένας συνδυασμός γενετικών, περιβαλλοντικών παραγόντων και του τρόπου ζωής μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο μιας καταθλιπτικής διαταραχής. Η κατάθλιψη έχει συνδεθεί με νευροδιαβιβαστές ή χημικούς αγγελιοφόρους, οι οποίοι μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που αισθάνεστε και συμπεριφέρεστε. Αυτοί οι αγγελιοφόροι περιλαμβάνουν τη σεροτονίνη, την ντοπαμίνη και την επινεφρίνη.
Μπορεί να εμφανίσετε μία ή περισσότερες διαταραχές της διάθεσης όταν αυτοί οι νευροδιαβιβαστές δεν είναι ισορροπημένοι. Δεν παίζει ρόλο μόνο η χημική ανισορροπία στον κίνδυνο κατάθλιψης καθως και περιβαλλοντικοί παράγοντες και στρεσογόνα γεγονότα της ζωής μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα.
Παράγοντες κινδύνου
Η κατάθλιψη συνοδεύεται από διάφορους παράγοντες κινδύνου. Μπορεί να διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης εάν:
- Αντιμετωπίζετε στρεσογόνα γεγονότα της ζωής (π.χ. θάνατος αγαπημένου προσώπου ή διαζύγιο), τραύματα (π.χ. κακοποίηση ή αυτοκινητιστικό ατύχημα) ή δύσκολα κοινωνικά ζητήματα (π.χ. πόλεμος ή φυσική καταστροφή)
- Πίνετε αλκοόλ, χρησιμοποιήστε ναρκωτικά ή έχετε προϋπάρχουσα διάγνωση διαταραχής χρήσης ουσιών (SUD)
- Έχετε οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης ή άλλων ψυχικών παθήσεων
- Ζήτε με χρόνιες παθήσεις (π.χ. καρκίνο ή χρόνιο πόνο)
- Λάβατε διάγνωση για άλλη νόσο όπως το Πάρκινσον ή τραυματική εγκεφαλική βλάβη (TBI)
- Γεννήσατε πρόσφατα
Πώς γίνεται η διάγνωση της;
Δεν υπάρχουν εργαστηριακές εξετάσεις που να μπορούν να διαγνώσουν την κατάθλιψη. Οι πάροχοι υγείας και οι ειδικοί ψυχικής υγείας χρησιμοποιούν άλλα διαγνωστικά εργαλεία. Οι ειδικοί ψυχικής υγείας περιλαμβάνουν ψυχολόγους, ψυχιάτρους και εξουσιοδοτημένους συμβούλους.
Τα ακόλουθα μπορούν να σας δώσουν μια ακριβή διάγνωση κατάθλιψης:
- Γνωρίζοντας το κοινωνικό σας ιστορικο, καθώς και των συνηθειών του τρόπου ζωής σας και των στρεσογόνων παραγόντων
- Σας δίνουν ερωτηματολόγια κατάθλιψης (π.χ. Beck’s Depression Inventory) για να σας εξετάσουν για κατάθλιψη και να μάθουν για τα συμπτώματά σας
- Παραγγελία αιματολογικών ή απεικονιστικών εξετάσεων για να αποκλειστούν άλλες ασθένειες που μπορεί να προκαλούν κατάθλιψη
- Μαθαίνοντας για το προσωπικό και οικογενειακό ιατρικό ιστορικό σας
- Διεξαγωγή φυσικής εξέτασης για τον έλεγχο για άλλες ασθένειες που μιμούνται την κατάθλιψη
Θεραπείες
Οι πρωταρχικοί στόχοι της θεραπείας είναι η μείωση των συμπτωμάτων και η βελτίωση της ποιότητας ζωής. Όσο νωρίτερα ξεκινήσετε τις θεραπείες, τόσο πιο αποτελεσματικά μπορούν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι θεραπειών για την κατάθλιψη: φαρμακευτική αγωγή, ψυχοθεραπεία και θεραπείες διέγερσης του εγκεφάλου. Τα φάρμακα και η ψυχοθεραπεία είναι συνήθως οι πρώτες γραμμές θεραπείας. Οι θεραπείες διέγερσης του εγκεφάλου γίνονται μόνο εάν δεν ανταποκρίνεστε καλά σε άλλες θεραπείες.
Φάρμακα
Ένας πάροχος υγείας μπορεί να σας συνταγογραφήσει φάρμακα για τη βελτίωση των συμπτωμάτων. Τα πιο κοινά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την κατάθλιψη ονομάζονται αντικαταθλιπτικά. Αυτά τα φάρμακα αυξάνουν τη σεροτονίνη του εγκεφάλου σας, ή την ορμόνη της «καλής αίσθησης».
Ένας πάροχος υγείας μπορεί να συνταγογραφήσει φάρμακα, ανάλογα με τα συμπτώματα και το σχέδιο θεραπείας σας. Αυτά περιλαμβάνουν:
- Άτυπα αντικαταθλιπτικά, όπως αναστολείς επαναπρόσληψης νορεπινεφρίνης-ντοπαμίνης (NDRIs)
- Εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs)
- Αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης/νορεπινεφρίνης (SNRIs)
Ψυχοθεραπεία
Η ψυχοθεραπεία είναι μια μορφή θεραπείας που σας επιτρέπει να συναντήσετε έναν εξουσιοδοτημένο ειδικό ψυχικής υγείας. Θα μιλήσετε για τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τους στρεσογόνους παράγοντες σας. Ένας θεραπευτής μπορεί να χρησιμοποιήσει συνδυασμό τεχνικών θεραπείας που βοηθούν στην επίτευξη των θεραπευτικών στόχων σας και στη μείωση των συμπτωμάτων.
Οι συνήθεις τύποι ψυχοθεραπείας περιλαμβάνουν:
- Συμπεριφορική θεραπεία
- Γνωστική θεραπεία
- Γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT)
- Διαπροσωπική ψυχοθεραπεία (IPT)
- Γνωσιακή θεραπεία με βάση την ενσυνειδητότητα (MBCT)
- Ψυχοδυναμική θεραπεία
- Υποστηρικτική θεραπεία
Θεραπεία Διέγερσης Εγκεφάλου
Ένας πάροχος υγειονομικής περίθαλψης μπορεί να συμβουλεύσει τη θεραπεία διέγερσης του εγκεφάλου εάν δεν ανταποκρίνεστε καλά σε άλλες θεραπείες. Αυτή η θεραπεία χρησιμοποιεί ηλεκτρόδια που στέλνουν ηλεκτρικά ερεθίσματα στον εγκέφαλό σας. Στοχεύει ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου για να αλλάξει τον τρόπο λειτουργίας του.
Η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη θεραπεία είναι η ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT). Απαιτείται περισσότερη έρευνα για τη θεραπεία διέγερσης του εγκεφάλου για να κατανοηθούν τα οφέλη και οι παρενέργειες.
Πώς να την αποτρέψετε
Δεν μπορείτε πάντα να αποτρέψετε την κατάθλιψη, ειδικά επειδή η ψυχική υγεία μπορεί να παρουσιάζει διακυμάνσεις σε όλη τη διάρκεια της ζωής σας. Πολλοί άνθρωποι έχουν ελάχιστο έως καθόλου έλεγχο σε άλλους παράγοντες όπως η γενετική, το παιδικό τραύμα και τα μεγάλα στρεσογόνα γεγονότα της ζωής. Αυτοί οι παράγοντες μπορούν όλοι να αυξήσουν τον κίνδυνο μιας καταθλιπτικής διαταραχής.
Μπορείτε ακόμα να μειώσετε πόσο συχνά αντιμετωπίζετε καταθλιπτικά επεισόδια δίνοντας προτεραιότητα στην αυτοφροντίδα και τη θεραπεία των συμπτωμάτων. Αποτρέψτε τα καταθλιπτικά επεισόδια με:
- Να είστε έξω στη φύση και να βλεπετε το φως του ήλιου
- Τρώγοντας άφθονα θρεπτικά τρόφιμα
- Να κοιμάστε αρκετά κάθε βράδυ
- Να πάτε για θεραπεία για εκμάθηση υγιεινών τεχνικών διαχείρισης του άγχους
- Διατηρώντας το σώμα σας σε κίνηση με σωματική δραστηριότητα
- Περιορισμός χρόνου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
- Αφιερώστε χρόνο για χόμπι που σας αρέσουν
- Μειώστε τη χρήση αλκοόλ ή καπνού
- Περάστε χρόνο με τους αγαπημένους σας για να λάβετε κοινωνική υποστήριξη
- Λήψη οποιωνδήποτε φαρμάκων σύμφωνα με τις οδηγίες
Σχετικές συνθήκες
Είναι σύνηθες για άλλες καταστάσεις υγείας να μιμούνται συμπτώματα κατάθλιψης ή να εμφανίζονται ταυτόχρονα. Γι’ αυτό ένας πάροχος υγειονομικής περίθαλψης θα σας ρωτήσει για το ιατρικό και κοινωνικό ιστορικό σας. Θα είναι σε θέση να κάνουν ακριβή διάγνωση και να αποκλείσουν την πιθανότητα άλλων καταστάσεων.
Οι σχετικές συνθήκες περιλαμβάνουν:
Αγχώδεις διαταραχές: Άγχος και κατάθλιψη συχνά συνυπάρχουν. Το άγχος προκαλεί μακροχρόνια, έντονα συναισθήματα φόβου, ανησυχίας ή πανικού.
Άνοια: Ορισμένα στοιχεία υποδηλώνουν ότι τα άτομα με κατάθλιψη έχουν περισσότερες από διπλάσιες πιθανότητες από άλλους να αναπτύξουν άνοια. Η ακριβής σχέση μεταξύ κατάθλιψης και άνοιας δεν είναι ξεκάθαρη, αλλά η χημική ανισορροπία στον εγκέφαλο μπορεί να παίζει ρόλο.
Καρδιακές παθήσεις: Τα άτομα με καταθλιπτική διαταραχή έχουν περίπου 64% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν στεφανιαία νόσο (CAD) από εκείνα που δεν έχουν. Η CAD βλάπτει τα αιμοφόρα αγγεία που τροφοδοτούν την καρδιά σας. Η κατάθλιψη και η καρδιακές παθήσεις μοιράζονται αρκετούς παράγοντες κινδύνου, όπως η υψηλή χοληστερόλη, η υψηλή αρτηριακή πίεση και η παχυσαρκία.
Σχιζοφρένεια: Τα συμπτώματα κατάθλιψης είναι κοινά σε άτομα με σχιζοφρένεια, η οποία προκαλεί παραισθήσεις. Ορισμένα στοιχεία υποδηλώνουν ότι η σοβαρή αγωνία μπορεί να οδηγήσει σε σχιζοφρένεια εάν δεν αντιμετωπιστεί.
Διαταραχές ύπνου: Η κατάθλιψη μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στον ύπνο ή στον ύπνο, κάτι που μπορεί να προκαλέσει αϋπνία σε μερικούς ανθρώπους.
Ζώντας με κατάθλιψη
Δεν υπάρχει σίγουρη θεραπεία για την κατάθλιψη, αλλά οι θεραπείες είναι αποτελεσματικές στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων. Η κατάθλιψη μπορεί να έρχεται και να φεύγει σε όλη τη ζωή σας. Η διάθεση και η ψυχική σας υγεία μπορεί να αλλάξουν.
Η κατάθλιψη είναι επίσης η κύρια αιτία σχεδόν 40.000 θανάτων από αυτοκτονία κάθε χρόνο. Η έγκαιρη θεραπεία για την κατάθλιψη μπορεί να μειώσει σημαντικά τα συμπτώματα. Η εξάσκηση τεχνικών διαχείρισης του άγχους και η αφιέρωση χρόνου για να φροντίσετε τον εαυτό σας μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής σας.
Μπορείτε επίσης να εξετάσετε:
- Έχετε μια ομάδα ανθρώπων που μπορούν να σας βοηθήσουν, και ενημερώνεται τους τακτικά για τα συμπτώματά σας
- Βρείτε ομάδες υποστήριξης συνομηλίκων για άτομα με κατάθλιψη ή άτομα που αντιμετωπίζουν άλλους στρεσογόνους παράγοντες
- Να παραμένετε σε επαφή με έναν πάροχο υγειονομικής περίθαλψης και να παίζετε ενεργό ρόλο στις αποφάσεις σχετικά με το θεραπευτικό σας σχέδιο
Αυτές οι ενέργειες μπορεί να κάνουν λιγότερο δύσκολο να ανοιχτείτε για το πώς αισθάνεστε. Μπορεί να βρείτε ευκαιρίες για να λάβετε τη βοήθεια και τη θεραπεία που χρειάζεστε. Να θυμάστε ότι δεν χρειάζεται να περάσετε την κατάθλιψη μόνοι σας, παρόλο που σας επηρεάζει μεμονωμένα.
