Η πρωτεΐνη είναι ένα σύνθετο μακροθρεπτικό συστατικό, το οποίο παρέχει στο σώμα σας τα αμινοξέα (συστατικά μόρια των πρωτεϊνών), που χρειάζεται για να λειτουργήσει. Η πρωτεΐνη περιέχει 20 αμινοξέα, συμπεριλαμβανομένων εννέα βασικών αμινοξέων. Αυτά τα βασικά αμινοξέα δεν μπορούν να παραχθούν από το σώμα, αντιθέτως προέρχονται από τις τροφές. Τα υπόλοιπα μη βασικά αμινοξέα μπορούν είτε να παραχθούν από το σώμα μας φυσικά, είτε να ληφθούν από την τροφή. Όλα αυτά τα αμινοξέα εμπλέκονται σε όλες τις βασικές λειτουργίες του οργανισμού, με αποτέλεσμα μια χαμηλή ημερήσια πρόσληψη πρωτεΐνης να δυσκολεύει το σώμα σας να τις επιτελέσει.
Τι συμβαίνει όταν το σώμα σας έχει χαμηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη;
Η ανεπάρκεια πρωτεΐνης είναι μια κατάσταση κατά την οποία ένα άτομο δεν λαμβάνει αρκετή πρωτεΐνη, για να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις του σώματός του. Σε αυτή την περίπτωση θα εμφανίσετε συμπτώματα όπως αδυναμία, κόπωση, επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις λόγω αποδυναμωμένου ανοσοποιητικού συστήματος, λεπτά, εύθραυστα μαλλιά και νύχια.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η ανεπάρκεια πρωτεΐνης, όπως και πολλά πράγματα στον τομέα της ιατρικής, είναι ένα φάσμα. Μπορεί να έχετε μια ήπια ή μια σοβαρή ανεπάρκεια πρωτεΐνης. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι σοβαρές μορφές ανεπάρκειας πρωτεΐνης, που είναι απειλητικές για τη ζωή είναι σπάνιες και συνήθως συνδέονται με διατροφικές διαταραχές.
Και πώς μπορείτε να καταλάβετε εάν έχετε χαμηλά επίπεδα πρωτεΐνης; Μια απλή εξέταση αίματος αρκεί, ώστε να ελέγξει ο γιατρός σας τα επίπεδα λευκωματίνης και σφαιρίνης (δύο τύποι πρωτεϊνών που βρίσκονται στο αίμα σας) και να καθορίσουν εάν στην πραγματικότητα είναι πολύ χαμηλά. Η κατάσταση των μειωμένων επιπέδων πρωτεΐνης στο αίμα είναι ιατρικά γνωστή ως υποπρωτεϊναιμία.
Ποια είναι η κύρια αιτία ανεπάρκειας πρωτεΐνης;
Η κύρια αιτία της ανεπάρκειας πρωτεΐνης είναι, φυσικά, η μη κατανάλωση επαρκών πηγών τροφών πλούσιων σε πρωτεΐνες. Ωστόσο, ορισμένες ομάδες ανθρώπων πρέπει να δίνουν μεγαλύτερη προσοχή στην πρόσληψη πρωτεϊνών, όπως οι βίγκαν, οι χορτοφάγοι και οι ηλικιωμένοι. Σοβαρές ελλείψεις μπορεί, επίσης, να εμφανιστούν σε άτομα με γαστρεντερικά προβλήματα όπως κοιλιοκάκη, ελκώδη κολίτιδα ή νόσο του Crohn, καθώς αυτές οι διαταραχές μπορεί να δυσκολέψουν τη σωστή απορρόφηση των πρωτεϊνών στο έντερο. Και πάλι, η κλινική ανεπάρκεια πρωτεΐνης, ακόμη και μεταξύ των βίγκαν, είναι αρκετά σπάνια!
Ποια είναι τα σημάδια της έλλειψης πρωτεΐνης;
Τα συμπτώματα έλλειψης πρωτεΐνης ποικίλλουν ανάλογα με τον βαθμό της ανεπάρκειας. Εντούτοις, υπάρχουν μερικές ενδείξεις, που σας προειδοποιούν για την έλλειψη.
- Λαχτάρα για πρωτεΐνη
Εάν δεν προσλαμβάνετε αρκετή πρωτεΐνη, ο οργανισμός σας θα σας δημιουργήσει έντονη επιθυμία για κατανάλωση πρωτεϊνούχων τροφών. Άκούστε το σώμα σας και επιλέξτε να φάτε λίγο κρέας ή κοτόπουλο.
2. Λαχτάρα για ζάχαρη
Η πρωτεΐνη (μαζί με το λίπος) χωνεύεται πιο αργά από τους υδατάνθρακες. Εάν τρώτε ένα γεύμα πλούσιο σε υδατάνθρακες χωρίς αρκετή πρωτεΐνη, η ταχύτερη πέψη των υδατανθράκων θα προκαλέσει αύξηση του σακχάρου στο αίμα σας. Αυτή η άνοδος ακολουθείται από μια πτώση. Όταν το σάκχαρο αυξομειώνεται συνεχώς στο αίμα σας, έχετε έντονη επιθυμία για ζάχαρη. Το κλειδί είναι να καταναλώνετε πρωτεΐνη μαζί με υδατάνθρακες, έτσι ώστε η πέψη να γίνεται πιο αργά και οι εναλλαγές του σακχάρου στο αίμα να είναι πιο σταδιακές.
3. Πείνα
Πιθανότατα έχετε παρατηρήσει ότι πεινάτε περισσότερο μέσα στην μέρα, όταν δεν προσλαμβάνετε αρκετή πρωτεΐνη στα γεύματά σας. Αυτό συμβαίνει, επειδή η πρωτεΐνη μειώνει το επίπεδο της γκρελίνης, της ορμόνης της «πείνας» και προκαλεί την παραγωγή άλλων ορμονών, που σας φέρνουν σε κορεσμό. Ως αποτέλεσμα, η μη λήψη αρκετής πρωτεΐνης αυξάνει την όρεξή σας και να σας κάνει να τρώτε περισσότερο.
4. Αδυναμία και κόπωση
Για τους περισσότερους ανθρώπους, η έλλειψη πρωτεΐνης προκαλεί αδυναμία και κόπωση. Μακροπρόθεσμα, το σώμα σας μπορεί να διασπάσει τους μύες, προκειμένου να εφοδιάσει το σώμα με επαρκή πρωτεΐνη, οδηγώντας σε περαιτέρω απώλεια ενέργειας και δύναμης.
5. Απώλεια μυϊκής μάζας
Αν δεν λαμβάνετε αρκετή πρωτεΐνη, το σώμα σας στην πραγματικότητα δεν θα είναι σε θέση να αναδομηθεί σωστά και θα αρχίσετε να χάνετε μυϊκή μάζα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Με ανεπάρκεια πρωτεΐνης, τα αμινοξέα πρέπει να αξιοποιηθούν για τις απαραίτητες σωματικές λειτουργίες όπως η επισκευή των ιστών και η δημιουργία βασικών ενζύμων. Για να γίνει αυτό, χρησιμοποιούνται ως πηγή μυϊκές πρωτεΐνες, με αποτέλεσμα την απώλεια μυϊκής μάζας.
6. Αδύναμο δέρμα, μαλλιά και νύχια
Μια μελέτη του 2019, που δημοσιεύτηκε στο Indian Dermatology Online Journal, εξέτασε άτομα που κατανάλωναν λιγότερο από το ήμισυ της συνιστώμενης ημερήσιας δόσης πρωτεΐνης (που σημαίνει ότι είχαν σοβαρή έλλειψη) και σημείωσε ότι αντιμετώπιζαν προβλήματα, όπως απώλεια μαλλιών, ακμή, μέλασμα και πρόωρη γήρανση. Αυτό συμβαίνει, καθώς η πρωτεΐνη δρα ως δομικό στοιχείο για υγιή μαλλιά, δέρμα και νύχια.
7. Αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού και τραύματα, που αργούν να επουλωθούν
Η πρωτεΐνη είναι απαραίτητη για την οικοδόμηση των συστατικών του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Εάν δεν καταναλώνετε καθόλου πρωτεΐνη, με την πάροδο του χρόνου το ανοσοποιητικό σας σύστημα θα εξασθενήσει, επιβραδύνοντας παράλληλα διαδικασίες, όπως η επούλωση των πληγών σας.
8. Κίνδυνος καταγμάτων των οστών
Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι η πρωτεΐνη είναι δομικό συστατικό όλων των κυττάρων, συμπεριλαμβανομένων αυτών που σχηματίζουν τα οστά σας. Για αυτό η ανεπάρκεια πρωτεΐνης έχει συνδεθεί με κατάγματα των οστών. Αυτό είναι πιο συχνό σε ηλικιωμένους, οι οποίοι έχουν ήδη υψηλότερο κίνδυνο αυτής της επιπλοκής.
9. Λιπώδες ήπαρ
Το λιπώδες ήπαρ εμφανίζεται, όταν τα σταγονίδια λίπους εναποτίθενται μέσα στα ηπατικά κύτταρα και είναι σύμπτωμα του κβασιόρκορ, μιας σοβαρής μορφής πρωτεϊνικού υποσιτισμού, που συνήθως επηρεάζει μόνο βρέφη και παιδιά σε περιοχές του κόσμου, που πλήττονται από φτώχεια. Χωρίς ιατρική περίθαλψη μπορεί να οδηγήσει σε μη αλκοολική λιπώδη νόσο του ήπατος.
10.Οίδημα (πρήξιμο)
Ένα σημάδι σοβαρής ανεπάρκειας πρωτεΐνης είναι το πρήξιμο. Τα άτομα με σοβαρή ανεπάρκεια πρωτεΐνης μπορεί να εμφανίσουν οίδημα —ή συσσώρευση υγρών— στα πόδια και την κοιλιά τους, το οποίο προκαλείται από χαμηλά επίπεδα λευκωματίνης (μια πρωτεΐνη που βρίσκεται στο αίμα). Και πάλι, αυτό είναι πίθανο να συμβεί, μόνο αν είστε πολύ υποσιτισμένοι.
Επιμέλεια κειμένου: Ηλιάνα Θεοδωρίδου
