Η χοληστερόλη είναι απαραίτητο δομικό συστατικό των ζωικών κυτταρικών μεμβρανών. Ωστόσο, σε υψηλά επίπεδα αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Αυτό συμβαίνει, επειδή η χοληστερόλη, μαζί με άλλες ουσίες, όπως το λίπος και το ασβέστιο, συσσωρεύεται σε πλάκες στα τοιχώματα των αρτηριών. Με την πάροδο του χρόνου, τα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων στενεύουν και μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές, όπως εγκεφαλικό επεισόδιο και καρδιακή προσβολή.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι τα αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης ευθύνονται για 2,6 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο.
Μύθοι σχετικά με τη χοληστερόλη
- Όλη η χοληστερόλη είναι κακή
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η χοληστερόλη είναι ένα ζωτικό συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών. Εκτός από τον δομικό του ρόλο στις μεμβράνες, είναι επίσης ζωτικής σημασίας για την παραγωγή στεροειδών ορμονών, βιταμίνης D και χολικού οξέος. Έτσι, αν και τα υψηλά επίπεδα αποτελούν παράγοντα κινδύνου για ασθένειες, χωρίς καθόλου χοληστερίνη, δεν θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε.
Πέρα από τις λειτουργίες της χοληστερόλης στο σώμα, ο τρόπος με τον οποίο μεταφέρεται παίζει ρόλο, ως προς το αν είναι επιβλαβής για την υγεία. Η χοληστερόλη μετακινείται στο σώμα από λιποπρωτεΐνες (ουσίες που αποτελούνται από λίπος και πρωτεΐνη). Η μεταφορά αυτή γίνεται με δύο βασικούς τρόπους.
- Η λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL) μεταφέρει τη χοληστερόλη από το ήπαρ στα κύτταρα, όπου χρησιμοποιείται σε διάφορες διεργασίες. Οι άνθρωποι μερικές φορές αποκαλούν την LDL «κακή» χοληστερόλη, επειδή τα υψηλά επίπεδα της LDL χοληστερόλης στην κυκλοφορία του αίματος αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.
- Η λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (HDL) αναφέρεται συχνά ως «καλή» χοληστερόλη, επειδή μεταφέρει τη χοληστερόλη πίσω στο ήπαρ, όπου απομακρύνεται από το σώμα, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων.
2. Το υγιές σωματικό βάρος εγγυάται χαμηλή χοληστερόλη
Η ισορροπία της χοληστερόλης είναι συνάρτηση των τροφών, που καταναλώνετε και των γονιδίων σας. Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να γεννηθεί με μια γενετική τάση να μην επεξεργάζεται αποτελεσματικά τη χοληστερόλη. Η συγκεκριμένη γενετική πάθηση έχει ονομαστεί οικογενής υπερχοληστερολαιμία και μπορεί να είναι τόσο συχνή όσο 1 στους 200 ανθρώπους. Το βάρος είναι περισσότερο συνάρτηση του κληρονομικού μεταβολισμού σας και της ισορροπίας μεταξύ των θερμίδων, που καταναλώνετε και των θερμίδων, που καίτε. Συνεπώς, τα επίπεδα χοληστερόλης επηρεάζονται από πληθώρα παραγόντων, όπως η γενετική, η λειτουργία του θυρεοειδούς, τα φάρμακα, η σωματική άσκηση, ο ύπνος, η διατροφή, ακόμα και η ηλικία σας.
3.Η υψηλή χοληστερίνη συνοδεύεται από συμπτώματα
Αυτός είναι ένας άλλος μύθος, καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις, η υψηλή χοληστερόλη δεν προκαλεί συμπτώματα. Γι’ αυτό συνιστάται να κάνετε περιοδικές εξετάσεις αίματος για τον έλεγχο της υψηλής χοληστερόλης. Η ηλικία που ξεκινάτε τον προσυμπτωματικό έλεγχο και η συχνότητα του προσυμπτωματικού ελέγχου καθορίζονται από τους ατομικούς παράγοντες κινδύνου.
Τα μόνα «συμπτώματα» με τα οποία μπορεί να συσχετιστεί η χοληστερόλη είναι τα καθυστερημένα συμπτώματα, όταν η υπερβολική συσσώρευση της δημιουργεί απόφραξη της καρδιάς και των αιμοφόρων αγγείων. Αυτό προκαλεί πόνο στο στήθος (στηθάγχη), καρδιακή προσβολή ή ακόμα και ξαφνικό θάνατο.
4. Όλοι πρέπει να στοχεύουν στους ίδιους στόχους χοληστερόλης
Το ιδανικό επίπεδο χοληστερόλης σας εξαρτάται από το ιστορικό σας και τον κίνδυνο να αναπτύξετε συγκεκριμένες παθήσεις –καρδιακή προσβολή και εγκεφαλικό- που βασίζεται σε παράγοντες, όπως η ηλικία και η υψηλή αρτηριακή πίεση. Για όσους δεν είχαν ποτέ κανένα καρδιαγγειακό πρόβλημα, η LDL χοληστερόλη (η «κακή» χοληστερόλη) θα πρέπει να είναι μικρότερη από 100 χιλιοστόγραμμα ανά δεκατόλιτρο (mg/dl). Αλλά εάν έχετε καρδιαγγειακή νόσο ή ιστορικό καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού ή άλλης αρτηριακής αγγειακής νόσου και ειδικά εάν έχετε διαβήτη, ο στόχος της LDL χοληστερόλης θα πρέπει να είναι μικρότερος από 70 mg/dl, αν όχι χαμηλότερος.
5. Μόνο οι άνδρες πρέπει να ανησυχούν για τα επίπεδα χοληστερόλης
Σύμφωνα με το Κέντρο Έλεγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, κατά την περίοδο 2015–2018, ο επιπολασμός της υψηλής ολικής χοληστερόλης στους ενήλικες των ΗΠΑ ήταν 11,4%. Όσον αφορά τους άνδρες έναντι των γυναικών, ο επιπολασμός της υψηλής ολικής χοληστερόλης ήταν 10,5% στους άνδρες και 12,1% στις γυναίκες.
Η καρδιοπάθεια είναι κοινή, τόσο στους άντρες, όσο και στις γυναίκες. Αφού οι γυναίκες χάσουν τις προστατευτικές επιδράσεις των οιστρογόνων, αρχίζει να αυξάνεται ο κίνδυνος καρδιακής νόσου και αναπτύσσουν τον ίδιο κίνδυνο με τους άνδρες. Στην πραγματικότητα, επειδή οι γυναίκες αναπτύσσουν καρδιακές παθήσεις σε μεγαλύτερη ηλικία και ζουν περισσότερο, καταγράφονται περισσότερα εμφράγματα στον γυναικείο πληθυσμό από ό,τι στους άνδρες, ετησίως. Μάλιστα, όταν οι γυναίκες βιώνουν έμφραγμα, τείνουν να έχουν χειρότερα αποτελέσματα, ενώ διατρέχουν πολύ υψηλότερο κίνδυνο να πεθάνουν από καρδιακή νόσο από ό,τι από καρκίνο του μαστού.
6.Το επίπεδο χοληστερόλης δεν αλλάζει
Αυτό, ευτυχώς, είναι αναληθές. Εκτός από τη λήψη φαρμάκων για τη μείωση της χοληστερόλης σας, μπορείτε επίσης να τη βελτιώσετε, διατηρώντας ένα υγιές βάρος, επιλέγοντας τις σωστές τροφές, τη σωματική άσκηση και αποφεύγοντας το κάπνισμα και την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ.
Η διατροφή και η άσκηση είναι πάντα τα πρώτα βήματα και παραμένουν εξαιρετικά σημαντικά. Αναφορικά, με τα φάρμακα οι στατίνες είναι πολύ ασφαλείς και αποτελεσματικές στη μείωση της χοληστερόλης.
7.Η φαρμακευτική αγωγή σας επιτρέπει να καταναλώνετε όποια τροφή θέλετε
Εάν τρώτε ό,τι θέλετε και καταναλώνετε υπερβολικές θερμίδες, θα πάρετε βάρος. Όταν παίρνετε πολύ βάρος, ειδικά γύρω από την περιοχή της κοιλιάς σας, μπορείτε να αναπτύξετε μια πάθηση, που ονομάζεται μεταβολικό σύνδρομο και προμηνύει διαβήτη. Οι στατίνες δεν είναι φάρμακα που μειώνουν το βάρος. Η δουλειά τους είναι να μειώνουν την «κακή» χοληστερόλη LDL και δεν αντικαθιστά τη δική σας δουλειά, που είναι να προσέχετε τη διατροφή σας.
8.Ο έλεγχος της χοληστερόλης ξεκινά μετά τα 40
Αν και υπάρχει κάποια συζήτηση σχετικά με το πότε πρέπει να ξεκινήσετε τον έλεγχο για αυξημένη χοληστερόλη, πολλοί ειδικοί συνιστούν τον έλεγχο από την ηλικία των 20 ετών. Οι συστάσεις αναφέρουν ότι ο πρώτος έλεγχος χοληστερόλης πρέπει να γίνεται κατά τη διάρκεια της εφηβικής ζωής και εάν έχετε ισχυρό οικογενειακό ιστορικό, θα πρέπει να ελεγχθεί ακόμα νωρίτερα. Μάλιστα, για τα άτομα με οικογενή υπερχοληστερολαιμία, η χοληστερόλη πρέπει να ελέγχεται στην ηλικία των 2 ετών.
Επιμέλεια κειμένου: Ηλιάνα Θεοδωρίδου
