Η ψωρίαση είναι μια χρόνια φλεγμονώδης πάθηση, στην οποία το ανοσοποιητικό σύστημα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο. Οι περισσότερες στρατηγικές θεραπείας και διαχείρισης της νόσου, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων και των αλλαγών στον τρόπο ζωής, επικεντρώνονται στις μεταβαλλόμενες επιδράσεις της στο ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο επηρεάζεται όμως από μια σειρά παραγόντων. Παρακάτω αναλύουμε τους βασικούς αυτούς παράγοντες, που προκαλούν την εμφάνιση ή την έξαρση της πάθησης.
- Η ψωρίαση είναι αυτοάνοσο νόσημα
Η ψωρίαση είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα, που σημαίνει ότι αναπτύσσεται, όταν το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται σε υγιή κύτταρα του σώματος. Στην ψωρίαση, τα Τ κύτταρα του ανοσοποιητικού επιτίθενται στα υγιή κύτταρα του δέρματος. Αυτά τα Τ κύτταρα απελευθερώνουν σήματα, που στρατολογούν άλλα κύτταρα του ανοσοποιητικού, δημιουργώντας ένα φλεγμονώδες περιβάλλον μέσα στο δέρμα. Αυτό αναγκάζει το σώμα να προσπαθήσει να παράγει νέα δερματικά κύτταρα γρηγορότερα από όσο χρειάζεται, με αποτέλεσμα επιπλέον κύτταρα του δέρματος να συσσωρεύονται το ένα πάνω στο άλλο. Για το λόγο αυτό εμφανίζονται στο δέρμα τα χαρακτηριστικά κόκκινα σημάδια, που αποδίδονται στη ψωρίαση.
Ωστόσο, αυτή η εσφαλμένη κατεύθυνση του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί να μην αφορά αποκλειστικά το δέρμα. Η ψωρίαση εμφανίζεται συχνά παράλληλα με άλλες αυτοάνοσες διαταραχές, όπως:
- αρθρίτιδα
- αλωπεκίαση
- θυρεοειδίτιδα
- λεύκη
Οι αυτοάνοσες διαταραχές είναι συνήθως χρόνιες, αν και ορισμένες περιπτώσεις ψωρίασης, που αναπτύσσονται στην παιδική ηλικία μπορεί να υποχωρήσουν από μόνες τους.
2. Η ψωρίαση οφείλεται τουλάχιστον εν μέρει σε γενετικούς παράγοντες
Το οικογενειακό ιστορικό της πάθησης θεωρείται παράγοντας κινδύνου για τη νόσο. Οι ερευνητές βρήκαν γονίδια, που σχετίζονται με την ανάπτυξη της ψωρίασης σε μια περιοχή του γονιδιώματος, που ονομάζεται ευαισθησία στην ψωρίαση 1 ή PSORS1. Αυτό το γονίδιο ευθύνεται για έως και το 50% της κληρονομικότητας της ψωρίασης και συνήθως σχετίζεται με την πάθηση, που αναπτύσσεται νωρίτερα στη ζωή, συνήθως πριν από την ηλικία των 40 ετών.
Τα γονίδια σε αυτή την περιοχή δίνουν οδηγίες στο σώμα να χτίσει πρωτεΐνες, που εμπλέκονται στην αναγνώριση των αντιγόνων, τα οποία πυροδοτούν τις ανοσολογικές αποκρίσεις ενός ατόμου. Τυπικά, αυτά τα αντιγόνα εμφανίζονται στην επιφάνεια ξένων εισβολέων, όπως βακτήρια ή ιοί. Ωστόσο, οι μεταλλάξεις αυτών των γονιδίων μπορούν να αναγκάσουν το ανοσοποιητικό σύστημα να αναγνωρίσει εσφαλμένα τα δικά του κύτταρα ως ξένα, οδηγώντας σε αυτό που είναι γνωστό ως αυτοανοσία.
Μελέτες έχουν εντοπίσει πολλά άλλα γονίδια, που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ψωρίασης. Αυτά τα γονίδια ρυθμίζουν πολλές διαφορετικές διαδικασίες, όπως τη φλεγμονή, τη δραστηριότητα των Τ κυττάρων και την ανάπτυξη των δερματικών κυττάρων.
3. Ο τρόπος ζωής και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορούν να πυροδοτήσουν την ψωρίαση
Η ψωρίαση πυροδοτείται από περιβαλλοντικούς παράγοντες και καθημερινές συνήθειες, που περιλαμβάνουν:
- Κάπνισμα
Μελέτες δείχνουν ότι το ιστορικό καπνίσματος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο ψωρίασης πάνω από 60% και να μειώσει την ανταπόκριση ενός ατόμου στη θεραπεία. Αυτό συμβαίνει, διότι πολλές τοξίνες που βρίσκονται στον καπνό του τσιγάρου επηρεάζουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού. Η νικοτίνη, ειδικότερα, μπορεί να παίξει διάφορους ρόλους, καθώς πολλά κύτταρα του ανοσοποιητικού, συμπεριλαμβανομένων των Τ κυττάρων, έχουν υποδοχείς νικοτίνης, δηλαδή ανταποκρίνονται στη νικοτίνη στο σώμα. Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι ο υποδοχέας νικοτίνης ρυθμίζει τη δραστηριότητα των κυττάρων του ανοσοποιητικού.
- Κρύος καιρός
Σύμφωνα με το Εθνικό Ίδρυμα Ψωρίασης των ΗΠΑ, ο κρύος καιρός είναι συχνά έναυσμα για την ψωρίαση. Ωστόσο, αυτό μπορεί στην πραγματικότητα να οφείλεται τουλάχιστον εν μέρει στη μικρότερη έκθεση στο ηλιακό φως κατά τις κρύες εποχές.
Η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV) και το ηλιακό φως υποστηρίζει την παραγωγή βιταμίνης D από το σώμα και ρυθμίζει τη δραστηριότητα των κυττάρων του ανοσοποιητικού στο δέρμα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ψωρίαση συχνά εκδηλώνεται μετά από λιγότερη έκθεση στον ήλιο. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα της ψωρίασης, αλλά χρειάζεται περισσότερη έρευνα ως προς αυτό.
- Στρες και άγχος
Υπάρχει στενή σχέση μεταξύ του στρες και της ψωρίασης. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι το 36% των ατόμων με ψωρίαση βιώνουν άγχος, ενώ μια άλλη έδειξε ότι οι στρεσογόνοι παράγοντες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο έξαρσης της ψωρίασης σχεδόν δύο φορές. Αν και οι ερευνητές εξακολουθούν να διερευνούν τους ακριβείς μηχανισμούς πίσω από αυτή τη σχέση, υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του μακροχρόνιου στρες, της φλεγμονής και της αυξημένης ενεργοποίησης των κυττάρων του ανοσοποιητικού.
Άλλοι παράγοντες, που πυροδοτούν την ψωρίαση, περιλαμβάνουν τραυματισμούς του δέρματος, τις λοιμώξεις και την κατανάλωση αλκοόλ.
4. Η υγεία του εντέρου μπορεί να παίξει ρόλο στην ψωρίαση
Το ανθρώπινο έντερο φιλοξενεί ένα ποικίλο οικοσύστημα βακτηρίων, γνωστό ως μικροβίωμα. Όταν το μικροβίωμα απορυθμίζεται, μπορεί να προκαλέσει «διαρροή» στο έντερο, το οποίο σηματοδοτεί στο ανοσοποιητικό σύστημα, ότι κάτι δεν πάει καλά. Αυτή η εξέλιξη, πυροδοτεί με τη σειρά της φλεγμονή σε όλο το σώμα και δύναται να οδηγήσει στην ανάπτυξη ή την εξέλιξη της ψωρίασης.
Για το λόγο αυτό, έχει αυξηθεί το ενδιαφέρον για τον ρόλο των αντιφλεγμονώδων τροφών στη διαχείριση των συμπτωμάτων της ψωρίασης. Για παράδειγμα, μια μελέτη του 2018 διαπίστωσε ότι η υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής, που είναι πλούσια σε τροφές με αντιγλεφμονώδη δράση, συσχετίστηκε με μείωση των συμπτωμάτων της ψωρίασης.
5. Λοιμώξεις, όπως ο COVID-19, μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα της ψωρίασης
Η πιο κοινή μολυσματική ασθένεια, που πυροδοτεί τη ψωρίαση, είναι η στρεπτοκοκκική λοίμωξη. Είναι γνωστό ότι οι λοιμώξεις προκαλούν ψωρίαση μέσω συστηματικής φλεγμονής. Μια μελέτη με περισσότερους από 1.300 συμμετέχοντες διαπίστωσε ότι η ψωρίαση δεν ήταν παράγοντας κινδύνου για τον COVID-19 ή σοβαρή νόσηση, ωστόσο το 55% όσων νόσησαν από COVID-19 παρουσίασαν έξαρση των συμπτωμάτων της ψωρίασης.
Επιμέλεια κειμένου: Ηλιάνα Θεοδωρίδου
