Η σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) είναι μια χρόνια πάθηση, που αφορά το κεντρικό νευρικό σας σύστημα (ΚΝΣ). Ξεκινά όταν το ανοσοποιητικό σας σύστημα επιτίθεται στη μυελίνη, η οποία είναι το προστατευτικό στρώμα γύρω από τις νευρικές ίνες. Η ΣΚΠ προκαλεί φλεγμονή και παροδικές βλάβες. Μπορεί ακόμα και να οδηγήσει σε μόνιμες βλάβες, που προκαλούνται από ουλώδη ιστό, γεγονός που μπορεί να δυσκολέψει τον εγκέφαλό σας να στείλει σήματα στο υπόλοιπο σώμα σας. Δεν υπάρχει θεραπεία, αλλά είναι δυνατή η διαχείριση των συμπτωμάτων.
Τι προκαλεί την Πολλαπλή Σκλήρυνση;
Εάν έχετε ΣΚΠ, το προστατευτικό στρώμα της μυελίνης γύρω από ορισμένες από τις νευρικές ίνες του εγκεφάλου, του οπτικού νεύρου και του νωτιαίου μυελού καταστρέφεται. Θεωρείται ότι η βλάβη είναι αποτέλεσμα επίθεσης του ανοσοποιητικού συστήματος. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορεί να υπάρχει ένα περιβαλλοντικό έναυσμα, όπως ένας ιός ή μια τοξίνη, που πυροδοτεί αυτή την επίθεση.
Καθώς το ανοσοποιητικό σας σύστημα επιτίθεται στη μυελίνη, προκαλεί απομυελίνωση. Κατά τις περιόδους ύφεσης των συμπτωμάτων σχηματίζονται νέα στρώματα μυελίνης. Εντούτοις, η χρόνια φλεγμονή μπορεί να δημιουργήσει ουλώδη ιστό, προκαλώντας μόνιμη νευρολογική βλάβη.
Η ΣΚΠ δεν είναι κληρονομική, αλλά ένας γονιός ή αδερφός με ΣΚΠ αυξάνει ελαφρώς τον κίνδυνο, καθώς οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει ορισμένα γονίδια, που φαίνεται να αυξάνουν την ευαισθησία στην ανάπτυξη ΣΚΠ.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ΣΚΠ;
Τα άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας εμφανίζουν ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων. Λόγω της φύσης της νόσου, τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν ευρέως από άτομο σε άτομο. Μπορούν, επίσης, να αλλάξουν σε βαρύτητα από έτος σε έτος, από μήνα σε μήνα, ακόμη και από μέρα σε μέρα.
- Κούραση
Περίπου το 80% των ατόμων με σκλήρυνση κατά πλάκας αναφέρουν την κόπωση ως σύμπτωμα, η οποία τους δυσκολεύει ιδιαίτερα στην τέλεση των καθημερινών υποχρεώσεων.
- Δυσκολία στο περπάτημα
Η δυσκολία στο περπάτημα οφείλεται στο μούδιασμα των ποδιών, στη δυσκολία ισορροπίας, στη μυϊκή αδυναμία, στη μυϊκή σπαστικότητα και στις δυσκολίες όρασης. Αντιμετωπίζοντας αυτές τις προκλήσεις, είστε πιο επιρρεπείς σε τραυματισμούς από πέσιμο.
- Προβλήματα όρασης
Τα προβλήματα όρασης είναι συχνά μερικά από τα πρώτα συμπτώματα. Τα προβλήματα όρασης μπορεί να επηρεάσουν το ένα ή και τα δύο μάτια, ενώ τείνουν να έρχονται και να φεύγουν ή να επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου. Μπορούν ακόμα και να επιλυθούν πλήρως. Μερικά κοινά προβλήματα όρασης, που σχετίζονται με την ΣΚΠ περιλαμβάνουν την οπτική νευρίτιδα, η οποία μπορεί να προκαλέσει πόνο ή θολή όραση στο ένα μάτι, τη διπλωπία ή διπλή όραση, την ακούσια κίνηση των ματιών ή ακόμα και την τύφλωη.
- Προβλήματα λόγου
Η ΣΚΠ προκαλεί βλάβες στον εγκέφαλο, που μπορεί να επηρεάσουν την ομιλία. Οι δυσκολίες αυτές κυμαίνονται από ήπιες έως σοβαρές. Τα συμπτώματα της δυσαρθρίας μπορεί να περιλαμβάνουν μπερδεμένη ομιλία, «σάρωση» ομιλίας, όπου υπάρχουν μεγάλες παύσεις μεταξύ λέξεων ή συλλαβών και αλλαγές στον όγκο της ομιλίας.
- Άλλα συμπτώματα
Άλλα αρκετά κοινά συμπτώματα της ΣΚΠ περιλαμβάνουν οξύ ή χρόνιο πόνο, τρέμουλο, γνωστικές δυσκολίες, που αφορούν τη συγκέντρωση, τη μνήμη και την εύρεση λέξεων, δυσκολία στη μάσηση και στην κατάποση, προβλήματα ύπνου και δυσκολία στον έλεγχο της ουροδόχου κύστης.
Ποιοι είναι οι τύποι της ΣΚΠ;
- Κλινικά απομονωμένο σύνδρομο (CIS)
Το κλινικά απομονωμένο σύνδρομο είναι το στάδιο προ-ΣΚΠ και περιλαμβάνει 1 επεισόδιο συμπτωμάτων, που διαρκεί τουλάχιστον 24 ώρες. Αυτά τα συμπτώματα οφείλονται στην απομυελίνωση του ΚΝΣ σας. Αν και αυτό το επεισόδιο είναι χαρακτηριστικό της σκλήρυνσης κατά πλάκας, δεν αρκεί για τη διάγνωση.
2. Υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα ΣΚΠ (RRMS)
Η υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα σκλήρυνση κατά πλάκας (RRMS) περιλαμβάνει σαφείς υποτροπές της δραστηριότητας της νόσου, που ακολουθούνται από υφέσεις. Κατά τις περιόδους ύφεσης, τα συμπτώματα είναι ήπια ή απουσιάζουν και υπάρχει ήπια έως μέτρια εξέλιξη της νόσου. Το RRMS είναι η πιο κοινή μορφή ΣΚΠ κατά την έναρξη και αντιπροσωπεύει περίπου το 85% όλων των περιπτώσεων.
3. Πρωτοπαθώς προϊούσα ΣΚΠ (PPMS)
Σε αυτό το στάδιο, η νευρολογική λειτουργία επιδεινώνεται προοδευτικά από την έναρξη των συμπτωμάτων σας. Ωστόσο, μπορεί να συμβούν σύντομες περίοδοι σταθερότητας. Οι όροι «ενεργός» και «μη ενεργός» χρησιμοποιούνται μερικές φορές, για να περιγράψουν τη δραστηριότητα της νόσου με νέες ή ενισχυμένες εγκεφαλικές βλάβες.
4. Δευτεροπαθώς προϊούσα ΣΚΠ (SPMS)
Η δευτερογενής προϊούσα ΣΚΠ (SPMS) εμφανίζεται, όταν το RRMS μεταβαίνει στην προοδευτική μορφή. Μπορεί να έχετε ακόμα αξιοσημείωτες υποτροπές, συμπεριλαμβανομένης της αναπηρίας ή της σταδιακής επιδείνωσης της νευρολογικής σας λειτουργίας.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι η πολλαπλή σκλήρυνση μπορεί να αλλάξει και να εξελιχθεί μεταβαίνοντας, για παράδειγμα, από RRMS σε SPMS. Ωστόσο, μπορείτε να έχετε μόνο έναν τύπο ΣΚΠ τη φορά, αλλά το να γνωρίζετε πότε μεταβαίνετε σε μια προοδευτική μορφή ΣΚΠ μπορεί να είναι δύσκολο.
Πώς αντιμετωπίζεται η ΣΚΠ;
Επί του παρόντος δεν υπάρχει διαθέσιμη θεραπεία για τη σκλήρυνση κατά πλάκας, αλλά υπάρχουν θεραπευτικές επιλογές, που στοχεύουν στην διαχείριση των συμπτωμάτων και την βελτίωση της ποιότητας ζωής σας.
- Φάρμακα τροποποίησης ασθενειών (DMTs)
Τα DMT έχουν σχεδιαστεί, για να επιβραδύνουν την εξέλιξη της ΣΚΠ και να μειώνουν το ποσοστό υποτροπής. Τα αυτοενέσιμα φάρμακα τροποποίησης της νόσου για το RRMS περιλαμβάνουν οξική γλατιραμέρη και βήτα ιντερφερόνες. Πέρα από τα ενέσιμα, υπάρχουν και από του στόματος χορηγούμενα φάρμακα, με δραστικές ουσίες τον φουμαρικό διμεθυλεστέρα, την τεριφλουνομίδη, την κλαδριβίνη και άλλες.
- Άλλα φάρμακα
Ο γιατρός σας μπορεί να συνταγογραφήσει κορτικοστεροειδή, όπως μεθυλπρεδνιζολόνη, για τη θεραπεία των υποτροπών. Άλλες θεραπείες μπορεί να στοχεύουν στην ανακούφιση συγκεκριμένων συμπτωμάτων, για να βοηθήσουν στη βελτίωση της ποιότητας της ζωής σας.
Επειδή η ΣΚΠ είναι διαφορετική για τον καθένα, η θεραπεία εξαρτάται από τα συγκεκριμένα συμπτώματά σας. Ορισμένα φάρμακα μπορεί να είναι αποτελεσματικά για κάποιους ασθενείς και αναποτελεσματικά εώς ακατάλληλα για κάποιους άλλους. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητη η ευέλικτη προσέγγιση της πάθησης.
Επιμέλεια κειμένου: Ηλιάνα Θεοδωρίδου
