Η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ADHD) και η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (OCD) μοιράζονται ορισμένα κοινά συμπτώματα και μπορεί να έχουν παρόμοια αποτελέσματα στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι λειτουργούν στο σχολείο και στην εργασία.
Αν και δεν είναι σύνηθες, μπορεί να είναι δυνατό η ΔΕΠΥ και η ΙΨΔ να συνυπάρχουν σε έναν άνθρωπο. Είναι, επίσης, πιθανό λόγω των κοινών χαρακτηριστικών να γίνει λανθασμένη διάγνωση, όπου η μία διαταραχή μπερδεύεται με την άλλη.
Τι είναι η ΔΕΠΥ;
Η ΔΕΠΥ είναι μια αναπτυξιακή πάθηση, με κυριότερα χαρακτηριστικά την διάσπαση προσοχής, την παρορμητικότητα και την υπερκινητικότητα. Τα άτομα με ΔΕΠΥ συχνά δυσκολεύονται να ολοκληρώσουν μία εργασία και να παραμείνουν συγκεντρωμένα. Η διαταραχή μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στο σχολείο, στην εργασία και στο σπίτι. Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ συνήθως ξεκινούν πριν από την ηλικία των 12 ετών, ακόμα κι αν η διάγνωση γίνει αργότερα.
Τι είναι η ΙΨΔ;
Η ΙΨΔ χαρακτηρίζεται από ανεπιθύμητες, παράλογες σκέψεις (εμμονές), που οδηγούν τους πάσχοντες σε επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (καταναγκασμοί). Οι εμμονές συχνά αφορούν το φόβο ασθενειών, σκέψεις αυτοτραυματισμού ή βλάβης κάποιου άλλου, ανεπιθύμητες σεξουαλικές ή θρησκευτικές σκέψεις και έντονη ανάγκη τα πράγματα να είναι τακτοποιημένα, συμμετρικά ή προβλέψιμα.
Τα άτομα με ΙΨΔ συχνά χρησιμοποιούν τους καταναγκασμούς τους, για να προσπαθήσουν να ηρεμήσουν ή να εξουδετερώσουν τις ιδεοληπτικές σκέψεις τους. Για αυτό, οι καταναγκασμοί συνίστανται συνήθως σε ακραίο ή υπερβολικό καθάρισμα, ακριβής οργάνωση ή διάταξη αντικειμένων και συχνό έλεγχο και επανέλεγχο. Εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία, η ΙΨΔ μπορεί να οδηγήσει σε άγχος, κατάθλιψη και άλλα προβλήματα υγείας.
Πώς μοιάζουν η ΔΕΠΥ και η ΙΨΔ;
Αυτές οι δύο διαταραχές μοιράζονται ορισμένα συμπτώματα και προκαλούν παρόμοια προβλήματα, καθώς έχουν και οι δύο γενετική σύνδεση. Εδώ είναι μερικές από τις υπόλοιπες ομοιότητές τους.
- Επηρεάζουν την ίδια περιοχή του εγκεφάλου
Οι αξονικές εγκεφάλου δείχνουν ότι η ΔΕΠΥ και η ΙΨΔ παράγουν άτυπη δραστηριότητα στην πλευρική προμετωπιαία περιοχή του εγκεφάλου, η οποία εμπλέκεται σε σημαντικές γνωστικές και συμπεριφορικές ικανότητες όπως η μετατόπιση προσοχής, οι συνήθειες και οι στοχευμένες συμπεριφορές. Όταν το μετωπιαίο κύκλωμα δεν λειτουργεί όπως θα έπρεπε, είναι πιο δύσκολη λήψη αποφάσεων, η ανακάλεση πραγμάτων, η οργάνωση και η μετάβαση από τη μια εργασία στην άλλη.
2. Επηρεάσουν την ακαδημαϊκή και επαγγελματική επιτυχία
Τα άτομα με ΔΕΠΥ συχνά δυσκολεύονται στη διαχείριση του χρόνου, στην συγκέντρωση και την ολοκλήρωση σύνθετων εργασιών. Μπορεί να αργούν στο μάθημα ή στη δουλειά και η αφηρημάδα τους συχνά τους οδηγεί σε λάθη.
Ομοίως, ο χρόνος που απαιτείται για την εκτέλεση των καταναγκασμών καθυστερεί τους ανθρώπους στο σχολείο ή στη δουλειά. Επιπλέον, το άγχος που συνοδεύει την διαταραχή, επηρεάζει την ικανότητα εστίασης και παρακολούθησης των εργασιών, με αποτέλεσμα την πτώση της απόδοσης των πασχόντων.
3. Και οι δύο προκαλούν θυμό, άγχος και κατάθλιψη
Το άγχος επιδεινώνει τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ και της ΙΨΔ, βάζοντάς τους πάσχοντες σε έναν φαύλο κύκλο άχγους. Για αυτό το λόγο, είναι σύνηθεις οι έντονες εκρήξεις θυμού, που μπορεί να προκαλέσουν επιθετική συμπεριφορά. Τέλος, σε ορισμένες περιπτώσεις οι εν λόγω διαταραχές δύναται να οδηγήσουν σε κατάθλιψη.
4. Και οι δύο σχετίζονται με προβλήματα ύπνου και γαστρεντερικά προβλήματα
Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι έως και το 70% των ατόμων με ΙΨΔ έχουν αϋπνία και άλλες διαταραχές ύπνου. Ομοίως, τα άτομα με ΔΕΠΥ παρουσιάζουν συχνά σύνδρομο ανήσυχων ποδιών, διαταραγμένους κιρκάδιους ρυθμούς, άπνοια και αυπνία.
Μελέτες δείχνουν ότι τα άτομα με ΙΨΔ είναι πιο πιθανό από τον γενικό πληθυσμό να εμφανίσουν σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, ενώ τα άτομα με ΔΕΠΥ είναι πιο πιθανό να έχουν χρόνια δυσκοιλιότητα και σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.
5. Και οι δύο μπορεί να προκληθούν ή να επιδεινωθούν από τραύμα
Ολοένα και περισσότερες μελέτες εξετάζουν τη σύνδεση μεταξύ του παιδικού τραύματος και της εμφάνισης αναπτυξιακών διαταραχών, όπως η ΔΕΠΥ και η ΙΨΔ. Το ιστορικό παιδικού τραύματος είναι σύνηθες σε άτομα με διάγνωση ΙΨΔ. Αντίστοιχα, τα συμπτώματα ΔΕΠΥ σε παιδιά και ενήλικες μπορεί να προκληθούν από τραυματικά γεγονότα, ιδιαίτερα από κακοποίηση και παραμέληση παιδιών.
Πώς διαφέρουν η ΔΕΠΥ και η ΙΨΔ;
Παρά τις ομοιότητες, οι δύο διαταραχές διαφέρουν με σημαντικούς τρόπους.
- Η φύση των διαταραχών είναι διαφορετική
Η ΔΕΠΥ θεωρείται μια διαταραχή εξωτερίκευσης, δηλαδή προκύπτει λόγω του τρόπου με τον οποίο ο πάσχοντας ανταποκρίνεται και αλληλεπιδρά με το περιβάλλον του.
Η ΙΨΔ, από την άλλη πλευρά, θεωρείται μια διαταραχή εσωτερίκευσης. Κάποιος με ΙΨΔ αντιδρά σε εσωτερικά αγχωτικά γεγονότα με ιδεοληπτικές σκέψεις και καταναγκασμούς, που τον βοηθούν να αισθάνεται ότι έχει τον έλεγχο.
2. Παρουσιάζουν διαφορετικές επιδράσεις στην εγκεφαλική δραστηριότητα
Παρόλο που η πλευρική προμετωπιαία περιοχή του εγκεφάλου είναι ο πυρήνας του προβλήματος και στις δύο διαταραχές, οι συνθήκες δείχνουν πολύ διαφορετικά μοτίβα δραστηριότητας σε αυτό το κύκλωμα. Λειτουργικές εικόνες μαγνητικής τομογραφίας και άλλες σαρώσεις εγκεφάλου δείχνουν ότι τα άτομα με ΔΕΠΥ έχουν πολύ χαμηλή δραστηριότητα, ενώ τα άτομα με ΙΨΔ έχουν υπερβολική δραστηριότητα στην εν λόγω περιοχή.
3. Συνεπάγονται διαφορετικά επίπεδα ανοχής κινδύνου
Τα άτομα με συγκεκριμένο υποτύπο ΙΨΔ αποφεύγουν τους κινδύνους και την αβεβαιότητα. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι, που έχουν περισσότερες αμφιβολίες και καταναγκαστικές συμπεριφορές τείνουν να είναι αναποφάσιστοι ή να αποφεύγουν τους κινδύνους, επειδή ανησυχούν υπερβολικά για τις συνέπειες. Αντίθετα, η έρευνα έχει δείξει ότι τα άτομα με ΔΕΠΥ είναι πιο πιθανό να συμπεριφέρονται με επικίνδυνους τρόπους, διότι απολαμβάνουν την αίσθηση, που τους προκαλεί και υποτιμούν τον πραγματικό κίνδυνο.
Μπορείτε να έχετε και τα δύο;
Από τη μία πλευρά, οι ερευνητές που έχουν μελετήσει τις κοινές νευρολογικές και βιολογικές σχέσεις μεταξύ των παθήσεων λένε ότι μεταξύ 8% και 25,5% των ανθρώπων μπορεί να έχουν διπλή διάγνωση ταυτόχρονα. Ωστόσο, ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι η σύνυπαρξη και των δύο διαταραχών είναι σπάνια εως εξαιρετικά απίθανη.
Αυτοί οι ερευνητές πιστεύουν ότι, επειδή τα αποτελέσματα των διαταραχών είναι παρόμοια, τα ποσοστά διπλής διάγνωσης μπορεί στην πραγματικότητα να είναι διογκωμένα. Προτείνουν ότι οι απαιτήσεις της ΙΨΔ μπορεί να προκαλέσουν «υπερφόρτωση εκτελεστικής λειτουργίας» με συμπτώματα που μοιάζουν πολύ με αυτά, που προκαλούνται από τη ΔΕΠΥ.
Επιμέλεια κειμένου: Ηλιάνα Θεοδωρίδου
