Ένας ενήλικας θεωρείται υπέρβαρος με δείκτη μάζας σώματος (ΔΜΣ) μεταξύ 25 και 29,9 και παχύσαρκος με ΔΜΣ 30 και άνω. Όμως οι ειδικοί προειδοποιούν ότι η χρήση του ΔΜΣ ως αυτόνομου διαγνωστικού εργαλείου είναι προβληματική, καθώς δεν λαμβάνει υπόψη την κατανομή του σωματικού λίπους και την πραγματική υγεία του ατόμου. Για παράδειγμα, πρόσθετες βασικές παράμετροι υγείας, όπως το μέγεθος της μέσης, δεν αντικατοπτρίζονται στον ΔΜΣ ενός ατόμου.
Σύμφωνα με το Εθνικό Ινστιτούτο Διαβήτη, και Πεπτικών και Νεφρικών Νόσων των ΗΠΑ (NIDDK), οι γυναίκες με μέγεθος μέσης άνω των 90 εκατοστών και οι άνδρες με μέγεθος μέσης άνω των 100 εκατοστών έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν ασθένειες που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Γιατί, όμως παίζει ρόλο το μέγεθος της μέσης;
Μια μεγαλύτερη περίμετρος μέσης σημαίνει αυξημένο σπλαχνικό λίπος, δηλαδή το λίπος που βρίσκεται μέσα στην κοιλιακή κοιλότητα. Έτσι, αυτή η παράμετρος προβλέπει την ανάπτυξη πολλαπλών ιατρικών προβλημάτων και το ποσοστό θνησιμότητας καλύτερα από το συνολικό σωματικό λίπος μόνο.
Κίνδυνοι της παχυσαρκίας για την υγεία του ατόμου
- Διαβήτης
Το επιπλέον βάρος δύναται να προκαλέσει αντίσταση στην ινσουλίνη, μια κατάσταση στην οποία τα κύτταρα του ήπατος, των μυών και του λίπους δεν ανταποκρίνονται στην ινσουλίνη. Αυτή η αντίσταση μπορεί, με τη σειρά της, να προκαλέσει αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, οδηγώντας σε διαβήτη.
Είναι ενδιαφέρον ότι, ενώ η παχυσαρκία γενικά αυξάνει τον κίνδυνο του διαβήτη, ο κίνδυνος δεν κατανέμεται ομοιόμορφα μεταξύ των δύο φύλων. Σύμφωνα με μια μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο PLOS Genetics τον Οκτώβριο του 2019 και εξέτασε δεδομένα βιοτραπεζών από περισσότερα από 400.000 άτομα, οι γυναίκες έχουν υψηλότερο κίνδυνο από τους άνδρες.
Επίσης, μια μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο PLOS Medicine τον Δεκέμβριο του 2020, διαπίστωσε ότι όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα είχε ένα άτομο παχυσαρκία, τόσο χειρότερες ήταν οι μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης, της χοληστερόλης και του σακχάρου στο αίμα, που αποτελούν παράγοντες κινδύνου για τη νόσο.
2. Καρδιοπάθεια
Υπάρχουν διάφοροι παράγοντες, που συνδέονται με την παχυσαρκία και αυξάνουν τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση, η μειωμένη ανοχή στη γλυκόζη, το μεταβολικό σύνδρομο και τα υψηλά λιπίδια στο αίμα (ιδιαίτερα υψηλά τριγλυκερίδια και LDL χοληστερόλη).
3. Καρκίνος
Όλο και περισσότερες έρευνες κάνουν παραλληλισμούς μεταξύ αύξησης βάρους και κινδύνου του καρκίνου. Αν και υπάρχουν αρκετές πιθανές συσχετίσεις μεταξύ των δύο, μια κοινή, που αναφέρουν οι ειδικοί είναι η χρόνια φλεγμονή χαμηλού επιπέδου, δηλαδή ο πόνος, η ερυθρότητα, το πρήξιμο και η θερμότητα, που εμφανίζονται, όταν το ανοσοποιητικό σύστημα ανταποκρίνεται σε τραυματισμό ή ασθένεια. Τα άτομα με παχυσαρκία είναι επιρρεπή στη φλεγμονή, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε βλάβη του DNA, συμβάλλοντας στον κίνδυνο καρκίνου με την πάροδο του χρόνου.
Ο κατάλογος των καρκίνων που συνδέονται με την παχυσαρκία περιλαμβάνει το ήπαρ, τα νεφρά, το πάγκρεας, τη χοληδόχο κύστη, το παχύ έντερο και τον μαστό. Μια μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2020 στο Journal of Internal Medicine και εξέτασε περισσότερους από 300.000 ανθρώπους σε διάστημα 40 ετών, διαπίστωσε ότι το υπερβολικό βάρος ή η παχυσαρκία σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο νευρολογικών καρκίνων και καρκίνου του αίματος.
4. Εγκέφαλος και η ψυχική υγεία
Υπάρχουν, επίσης, ψυχολογικές επιπτώσεις της παχυσαρκίας στον άνθρωπο. Μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένη κοινωνική απομόνωση και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Η επίδραση της προκατάληψης του βάρους και του στιγματισμού επηρεάζουν κάποιον για μια ζωή. Αυτά τα στίγματα μπορεί να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη δυσαρέσκεια με την εικόνα του σώματος, υπερφαγία, στρες, κατάθλιψη και άγχος.
Η παχυσαρκία μπορεί να επηρεάσει και τον εγκέφαλο. Όλο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι η παχυσαρκία μπορεί να επιταχύνει ή να ενισχύσει την έναρξη της γήρανσης του εγκεφάλου. Μια μελέτη, που δημοσιεύθηκε το Νοέμβριο του 2016 στο Neurobiology of Aging, διαπίστωσε ότι το υπερβολικό βάρος συσχετίστηκε με εγκεφαλικές αλλαγές που αντιστοιχούν σε αύξηση ηλικίας περίπου 10 ετών.
Επιπλέον, όσοι έχουν παχυσαρκία μπορεί να είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν άνοια. Μια μελέτη, που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2019 στο διαδικτυακό τεύχος του Neurology, παρακολούθησε περισσότερες από 1 εκατομμύριο γυναίκες για σχεδόν δύο δεκαετίες και διαπίστωσε ότι η παχυσαρκία στη μέση ηλικία συνδέθηκε με 21% μεγαλύτερο κίνδυνο άνοιας αργότερα στη ζωή.
5. Οστεοπόρωση
Η παχυσαρκία μπορεί να βλάψει τα οστά. Σε μια μελέτη του Νοεμβρίου 2013, που δημοσιεύτηκε στο Radiology, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα άτομα με παχυσαρκία έχουν υψηλότερα επίπεδα λίπους στον μυϊκό ιστό, στο αίμα, στο συκώτι και στο μυελό των οστών, θέτοντας τους σε μεγαλύτερο κίνδυνο για οστεοπόρωση.
6. Εγκεφαλικό
Το υπερβολικό βάρος ή η παχυσαρκία είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτό συμβαίνει, επειδή η παχυσαρκία αυξάνει τη φλεγμονή στο σώμα, που προκαλείται από το υπερβολικό λίπος, το οποίο μπορεί να εμποδίσει τη ροή του αίματος και να αυξήσει τον κίνδυνο απόφραξης. Επιπλέον, η παχυσαρκία συχνά συνοδεύεται από υψηλή αρτηριακή πίεση, η οποία είναι η κύρια αιτία εγκεφαλικού.
Σύμφωνα με μια ανασκόπηση, που δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 2012 στο περιοδικό Stroke, η κεντρική παχυσαρκία (δηλαδή η μεγάλη περίμετρος μέσης) είναι συνήθως καλύτερος προγνωστικός δείκτης εγκεφαλικού από τον υψηλό ΔΜΣ. Επίσης, ο κίνδυνος για εγκεφαλικό, που σχετίζεται με την παχυσαρκία, φαίνεται να είναι υψηλότερος για τους μεσήλικες σε σχέση με τους ηλικιωμένους.
7. Νόσος της χοληδόχου κύστης
Η παχυσαρκία μπορεί να σας βάλει σε κίνδυνο για την ανάπτυξη χολόλιθων (σκληρυμένα σωματίδια που εμποδίζουν την απελευθέρωση της χολής από τη χοληδόχο κύστη), γεγονός που μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο για νόσο της χοληδόχου κύστης.
8. Υπνική άπνοια
Η παχυσαρκία αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο υπνικής άπνοιας. Αυτό συμβαίνει, επειδή το υπερβολικό λίπος γύρω από τον ανώτερο αεραγωγό εμποδίζει την αναπνοή.
Επιμέλεια κειμένου: Ηλιάνα Θεοδωρίδου
