Ο καθηγητής Πνευμονολογίας Θεόδωρος Βασιλακόπουλος, πέρα από τα ιατρικά του καθήκοντα και τις υποχρεώσεις του στην προεκλογική μάχη στην Παλλήνη, όπου είναι υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος, με το Συνδυασμό, «μια πόλη για όλους», του νυν δημάρχου Θανάση Ζούτσου, βρίσκει πάντα χρόνο να ενημερώνεται και να μας ενημερώνει με υπευθυνότητα για τα τελευταία επιστημονικά δεδομένα.
Τις τελευταίες εβδομάδες υπήρξαν σημαντικές εξελίξεις στην μελέτη των νέων μεταλλάξεων του ιού και νέων αναμνηστικών δόσεων των εμβολίων του.
Πρώτα ανθρώπινα δεδομένα για τη νέα αναμνηστική δόση
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με τα καλά νέα, από τα πρώτα ανθρώπινα δεδομένα για το νέο μονοδύναμο εμβόλιο XBB.1.5 που πρόκειται να διανεμηθεί (τουλάχιστον σε ορισμένα μέρη στις Ηνωμένες Πολιτείες) μέχρι το τέλος της επόμενης εβδομάδας.
Αυτά τα δεδομένα, που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα, για την αναμνηστική δόση XBB.1.5 της Moderna, δείχνουν πολύ καλά επίπεδα παραγωγής αντισωμάτων που εξουδετερώνουν την παραλλαγή BA.2.86 του κορονοϊού. Σημειώστε επίσης την παρόμοια απόκριση σε δύο από τις άλλες κύριες τρέχουσες παραλλαγές του (EG.5.1 και FL.1.5.1.)
Πέντε εργαστηριακές μελέτες για την BA.2.86
Ως σήμερα, πέντε ομάδες έχουν δημοσιεύσει αποτελέσματα ανοσολογικής απόκρισης για την BA.2.86. Και οι πέντε αφορούν προδημοσιεύσεις (Yunlong Cao’s – Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, Ben Murrell’s – Καρολίνσκα Στοκχόλμης, Dan Barouch – Beth Israel Βοστώνη, The Sato Group – Τόκυο, Sigal – Ντέρμπαν Νότια Αφρική). Είναι σημαντικό να τονίσουμε, ότι η ανοσολογική απόκριση για το BA.2.86 δεν είναι υψηλή σε καμία από αυτές τις αναφορές, και ότι οι εργαστηριακές μελέτες δεν προβλέπουν απαραίτητα τι θα προκαλέσει ένα εμβόλιο στους ανθρώπους.
Η πρώτη τεκμηριωμένη μετάδοση του BA.2.86 στην κοινότητα στην Αγγλία
Η Υπηρεσία Ασφάλειας Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου δημοσίευσε μια έκθεση σχετικά με την παραλλαγή BA.2.86, η οποία αποκάλυψε ότι υπήρξαν 34 περιπτώσεις μετάδοσης στην Αγγλία από τις 4 Σεπτεμβρίου, εκ των οποίων πέντε σε ανθρώπους που νοσηλεύτηκαν. 33 από αυτά τα κρούσματα ήταν σε γηροκομείο. Σημειώνω ότι είναι γνωστό πως ο ανεπαρκής αερισμός έχει συνδεθεί με εστίες μετάδοσης στα γηροκομεία, καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας. Αυτή η τοπική έξαρση υπογραμμίζει για άλλη μια φορά τον κίνδυνο που διατρέχουν οι ηλικιωμένοι και καταγράφει την πρώτη τεκμηριωμένη μετάδοση της BA.2.86 στην κοινότητα, παρόλο που μπορεί να υπήρχαν και άλλες πριν από αυτήν. Περισσότερα στοιχεία σχετικά με τη μολυσματικότητα της νέας παραλλαγής, θα μάθουμε μόνο με περισσότερες τέτοιες μελέτες, καθώς δεν μπορούμε να βασιστούμε στην κυτταρική μολυσματικότητα μόνο από εργαστηριακές μελέτες, ως δείκτη για την μετάδοση και την εξάπλωση μεταξύ των ανθρώπων, ειδικά σε στενούς χώρους.
Να σημειωθεί επίσης ότι σε παγκόσμιο επίπεδο, από τις 6 Σεπτεβρίου, έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 84 κρούσματα της παραλλαγής BA.2.86, με πιο πρόσφατα 13 στη Νότια Αφρική.
Υπάρχει ένα «κύμα» εκεί έξω
Τα δεδομένα από τα λύματα για τον SARS-CoV-2 και την παρακολούθηση των νοσηλειών δείχνουν ότι υπάρχει και για τα δύο ανοδική τάση, χωρίς κανένα σημάδι σταθεροποίησης. Προφανώς αυτό το κύμα δεν είναι τόσο μεγάλο όσο τα προηγούμενα, αλλά είμαστε ακόμα στην αρχή.
Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Δεν οφείλεται στην BA.2.86, η οποία συνδέεται με περιορισμένο αριθμό κρουσμάτων. Αυτό που βλέπουμε είναι πιθανώς ένα μείγμα εξασθένισης της ανοσίας (που αποκτάται από λοίμωξη ή από εμβόλιο – αναμνηστικές δόσεις) και κάποια επίδραση των παραλλαγών EG.5.1 , FL.1.5.1 και XBB.1.16, που φαίνεται πως επικρατούν καθώς έχουν πλεονέκτημα ανάπτυξης.
Αλλά αυτό που έρχεται είναι πιθανώς πιο ανησυχητικό. Οι παραλλαγές με διπλή μετάλλαξη στην ακίδα (F456L και L455F,) κερδίζουν συνεχώς έδαφος, καθώς έχουν μεγαλύτερη αντίσταση (ανοσολογική διαφυγή) στα εμβόλια, σε σύγκριση με τις τρέχουσες παραλλαγές που κυκλοφορούν. Έτσι θα αποκτήσουν υψηλότερα ποσοστά στην τρέχουσα δεξαμενή παραλλαγών του ιού. Δεν γνωρίζουμε ακόμη πόσο καλά αυτές οι παραλλαγές θα καλυφθούν από την ενισχυτική αναμνηστική δόση XBB.1.5, αλλά πιθανότατα όχι τόσο καλά όσο αυτό που έχουμε δει από τα πρώτα δεδομένα ανθρώπινης αναμνηστικής δόσης.
Οι επικείμενοι ενισχυτές
Όλα αυτά μας υποδηλώνουν την αξία του ενισχυτικού XBB.1.5, καθώς στο «κύμα» που ξεκινά, μας προσφέρει τουλάχιστον μια σταθερή ανοσοαπόκριση. Παρέχει δηλ. ενισχυμένη προστασία έναντι σοβαρής Covid, αν και δεν θα παρέχει πρόσθετη προστασίας έναντι απλής μόλυνσης για περισσότερο από 1-2 μήνες. Ο FDA είναι πιθανό να εγκρίνει πολύ σύντομα την αναμνηστική δόση.
Κυκλοφορεί η αβάσιμη προς το παρόν φήμη, ότι μόνο τα εμβόλια της Pfizer και της Moderna θα βγουν αρχικά, και ότι η Novavax καθυστερεί για περαιτέρω έλεγχο από τις ρυθμιστικές αρχές. Αυτό -αν τελικώς συμβεί- θα είναι απογοητευτικό, καθώς πολλοί περίμεναν το εμβόλιο Novavax το συντομότερο δυνατό, έχοντας κάνει μόνο εμβόλια mRNA μέχρι τώρα και θέλοντας να πάρουν το πλεονέκτημα της ετερόλογης (mix and match) επίδρασης στην ανοσολογική απόκριση. Μπορεί να αξίζει η αναμονή για το Novavax, αλλά όχι αν η καθυστέρηση είναι μεγαλύτερη από δύο εβδομάδες.
Η αναμνηστική δόση XBB.1.5 θα αντιμετωπίσει την εξασθένιση της ανοσίας σε όλους τους ανθρώπους και θα προσφέρει μεγαλύτερο όφελος σε όσους διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο. Σίγουρα άτομα ηλικίας άνω των 65+ ή ανοσοκατεσταλμένα θα πρέπει να λάβουν αναμνηστική δόση. Οι νεότεροι θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επιλέξουν εάν θα ήθελαν να έχουν κάποια ενισχυμένη προστασία απέναντι σε μια επιδημία, που δεν έχει τελειώσει, και θα εξακολουθήσει να μας ταλαιπωρεί για καιρό.
