Τι σημαίνει άραγε, το άγχος υψηλής λειτουργικότητας; Σημαίνει ότι εξακολουθείτε να είστε λειτουργικοί και παραγωγικοί, ανεξάρτητα από το πόσο αγχωμένοι και καταβεβλημένοι μπορεί να αισθάνεστε.
Τι είναι το άγχος υψηλής λειτουργικότητας;
Παρά τη δημοτικότητα αυτού του όρου στις διαδικτυακές αναζητήσεις, δεν αναγνωρίζεται επίσημα ως πάθηση ψυχικής υγείας. Aυτό δεν σημαίνει ότι οι ειδικοί ψυχικής υγείας δεν είναι εξοικειωμένοι με τον όρο. Αντιθέτως, χρησιμοποιείται συχνά παράλληλα με άλλα γνωρίσματα, που περιγράφουν παρόμοιες εμπειρίες, αλλά δεν αποτελούν επίσημες διαγνώσεις ψυχικής υγείας, όπως τελειομανία, εργασιομανία και άλλα.
Ο χαρακτηρισμός «υψηλή λειτουργικότητα» είναι περισσότερο πιθανό να αναφέρεται σε υποκλινικό άγχος ή άγχος που δεν πληρεί απολύτως τα κριτήρια για να αξιολογηθεί ως αγχώδης διαταραχή, εξηγεί ο ψυχολόγος Josh Spitalnick, Ph.D., Διευθύνων Σύμβουλος των Axiety Specialists of Atlanta. Αυτό συμβαίνει, επειδή κάποιου είδους διαταραχή στη λειτουργικότητά σας (είτε αφορά την εργασία, το σχολείο, την κοινωνική σας ζωή, τις σχέσεις, κ.λπ.) είναι ένα βασικό κριτήριο, όταν πρόκειται να διαγνωστείτε με μια πάθηση ψυχικής υγείας. Για παράδειγμα, τα διαγνωστικά κριτήρια για τη γενικευμένη αγχώδη διαταραχή περιλαμβάνουν αυτό το σημείο: «Το άγχος, η ανησυχία ή τα σωματικά συμπτώματα προκαλούν κλινικά σημαντική δυσφορία ή βλάβη σε κοινωνικούς, επαγγελματικούς ή άλλους σημαντικούς τομείς της λειτουργικότητας».
Το πιθανότερο είναι, εάν ταυτίζεστε με τον όρο άγχος υψηλής λειτουργικότητας, να μην αισθάνεστε ότι το άγχος σας σας κρατά πίσω με αυτούς τους βασικούς τρόπους. Τι βιώνετε τότε; «Όταν λέω υποκλινικό, πραγματικά αυτό που μεταφέρω είναι ότι κάποιος βιώνει τις γνωστικές, συναισθηματικές και φυσιολογικές πτυχές του άγχους», εξηγεί ο Δρ. Spitalnick. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει πράγματα όπως ανησυχία, ευερεθιστότητα, προβλήματα ύπνου, ταχυκαρδία, ανεπιθύμητες σκέψεις και πολλά άλλα δυσάρεστα συμπτώματα άγχους, που δεν είναι πάντα αισθητά στους γύρω σας. Ωστόσο, αυτό που απουσιάζει είναι το κομμάτι της συμπεριφοράς, δηλαδή πώς αυτά τα συμπτώματα οδηγούν σε διαταραχές στην καθημερινότητά σας.
Πότε είναι πρόβλημα το άγχος υψηλής λειτουργικότητας;
Η διαφορά μεταξύ του ατόμου, που δεν έχει άγχος υψηλής λειτουργικότητας και του ατόμου που έχει, είναι τα συμπτώματα του άγχους. Έχετε ανησυχία κατά τη διάρκεια της ημέρας; Είστε σε θέση να έχετε μια ομοιόμορφη ισορροπία και ένα φυσικό μοτίβο ύπνου; Έχετε συμπτώματα γαστρεντερικής φύσεως, όταν νιώθετε νευρικοί, καταβεβλημένοι, ανήσυχοι, αγχωμένοι; Ουσιαστικά πρέπει να προσέξετε, εάν αντιμετωπίζετε ψυχικά ή σωματικά συμπτώματα άγχους.
Ωστόσο, οι περισσότεροι άνθρωποι –είτε το συνειδητοποιούν είτε όχι- φαίνεται να τηρούν τα κριτήρια, που ορίζονται στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών: Δεν αναζητούν βοήθεια έως ότου τα συμπτώματά τους οδηγήσουν σε πραγματικές συνέπειες στην καθημερινή τους ζωή, όπως απώλεια προθεσμιών. Στην πραγματικότητα, πολλοί άνθρωποι με υψηλές επιδόσεις μπορεί να μην αντιμετωπίσουν τα συμπτώματά τους μέχρι να παρατηρήσουν μια πτώση στην απόδοση ή την παραγωγικότητά τους, ακόμα κι αν αυτά τα συμπτώματα περιλαμβάνουν έντονο τρόμο, συνεχή ανησυχία και αναπόφευκτες φυσιολογικές ενδείξεις στρες.
Η επαγγελματική εξουθένωση είναι ένας άλλος όρος, που ακούτε συχνά και σχετίζεται με άγχος υψηλής λειτουργικότητας. Εντούτοις, το άγχος υψηλής λειτουργικότητας δεν ευδοκιμεί μόνο σε επαγγελματικά περιβάλλοντα. Μπορεί, επίσης, να τροφοδοτηθεί από τις κοινωνικές προσδοκίες, που επιβάλλονται στους ανθρώπους με βάση το φύλο, τη φυλή, τον πολιτισμό, την οικογενειακή τους κατάσταση και άλλους παράγοντες.
Ποια είναι η θεραπεία για το άγχος υψηλής λειτουργικότητας;
Η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων είναι μόνο ένα κομμάτι του παζλ. Είναι σημαντικό να ρίξετε μια μακρά, προσεκτική ματιά στο περιβάλλον, που μπορεί να τροφοδοτεί και να ενισχύει αυτό το άγχος υψηλής λειτουργικότητας. Βρίσκεστε σε έναν περιβάλλον, όπου ο μη ρεαλιστικός και μη βιώσιμος φόρτος εργασίας, είναι ο κανόνας; Έχετε αναλάβει περισσότερες υποχρεώσεις από όσες αναλογούν εύλογα σε ένα μόνο άτομο;
Μπορείτε να ξεκινήσετε ρωτώντας τον εαυτό σας εάν το περιβάλλον σας μπορεί να αλλάξει ή εάν μπορείτε να αλλάξετε τη σχέση σας με αυτό το περιβάλλον. Υπάρχουν εναλλακτικές στην τρέχουσα πραγματικότητά σας; Υπάρχουν τρόποι με τους οποίους μπορείτε να κάνετε λιγότερα ή να κάνετε τα πράγματα διαφορετικά;
Ο Δρ. Spitalnick συμφωνεί, εξηγώντας ότι μεγάλο μέρος αυτής της εργασίας περιλαμβάνει την καταγραφή των αξιών σας εκτός της επαγγελματικής επιτυχίας και ακόμη και τη συζήτηση με άτομα, που θαυμάζετε (ιδανικά στον ίδιο κλάδο σας) σχετικά με τους τρόπους, με τους οποίους διαχειρίζονται την ισορροπία μεταξύ εργασίας και ζωής. Η εξέταση βιβλίων, σεμιναρίων και διαδικτυακών σεμιναρίων μπορεί, επίσης, να σας βοηθήσει να αλλάξετε την οπτική σας σχετικά με το πώς να εξισορροπήσετε τους προσωπικούς και επαγγελματικούς σας στόχους.
Τέλος, να ξέρετε ότι δεν χρειάζεται να περιμένετε να εμφανιστεί κάποιο πρόβλημα, για να αναζητήσετε βοήθεια μέσω ψυχοθεραπείας. Ο Δρ. Spitalnick προτείνει τόσο γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία (CBT) όσο και θεραπεία αποδοχής και δέσμευσης (ACT) για άτομα, που ταυτίζονται με το άγχος υψηλής λειτουργικότητας. Η γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία μπορεί να διδάξει στους ανθρώπους πολύ βασικές δεξιότητες, ώστε να μειώσουν το άγχος, να βρουν σωματική και συναισθηματική ισορροπία στη ζωή τους και να καταλήξουν σε λογικούς, εφικτούς στόχους, που είναι βιώσιμοι. Η θεραπεία αποδοχής και δέσμευσης μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν τις αξίες, που είναι σημαντικές για αυτούς, τόσο επαγγελματικές όσο και προσωπικές και να βρουν τρόπους για να τις επιτύχουν.
Ενώ η κοινωνία μας λέει ότι μπορούμε να ανταπεξέλθουμε, όσο καταπονημένοι και αν είμαστε, είναι καιρός να αρχίσουμε να αμφισβητούμε την εγκυρότητα και τη βιωσιμότητα αυτής της νοοτροπίας. Η αξία σας δεν έγκειται στην παραγωγικότητά σας. Αντιθέτως, έγκειται στο πως νοηματοδοτείτε τη ζωή σας και αυτό μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους.
Επιμέλεια κειμένου: Ηλιάνα Θεοδωρίδου
