Τα τελευταία χρόνια πολλές έρευνες έχουν δείξει πως μέσα στη διατροφή μας εντοπίζονται ίχνη μικροπλαστικών από το περιβάλλον. Ποια όμως έχουν τα περισσότερα;
Μία νέα έρευνα εντόπισε σε τρόφιμα της διατροφής μας μικροπλαστικά στο 90% των δειγμάτων ζωικής και φυτικής πρωτεΐνης που εξετάστηκαν. Πρόκειται για θραύσματα πλαστικών που κυμαίνονται σε μέγεθος μικρότερο των 5 χιλιοστών, φτάνοντας ακόμη και στη κλίμακα του μικρόμετρου (ένα εκατομμυριοστό του μέτρου). Οτιδήποτε μικρότερο από 1 μικρόμετρο θεωρείται νανοπλαστικό και μετριέται σε δισεκατομμυριοστά του μέτρου. Μιλάμε για σωματίδια τόσο μικρά που η επιστήμη αγωνίστηκε για δεκαετίες για να τα εντοπίσει.
«Σχεδόν με τον ίδιο τρόπο που οι άνθρωποι αποβάλλουμε συνεχώς κύτταρα του δέρματος, τα πλαστικά αποβάλλουν συνεχώς μικρά κομμάτια που σπάνε, όπως όταν ανοίγετε μια πλαστική συσκευασία με έτοιμη σαλάτα ή ένα τυρί που είναι τυλιγμένο σε πλαστική ζελατίνη», σημειώνουν οι ειδικοί.
Διατροφή με… μικροπλαστικά
Δεν είναι θέμα τρόπου της διατροφής. Κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει. Ούτε οι χορτοφάγοι, σύμφωνα με μελέτη του 2021. Πλαστικά τόσο μικρού μεγέθους μπορούν να «τρυπώσουν» παντού, και σε φρούτα και σε λαχανικά, τα οποία τα απορροφούν μέσω του ριζικού τους συστήματος και μεταφέρουν τα χημικά στοιχεία στους μίσχους, τα φύλλα, τους σπόρους και τους καρπούς.
Ούτε καν το αλάτι δεν γλιτώνει. Μελέτη του 2023 διαπίστωσε πως το χοντρό ροζ αλάτι των Ιμαλαΐων, το οποίο συλλέχθηκε από το έδαφος, είχε τα περισσότερα μικροπλαστικά και ακολουθούσαν το μαύρο αλάτι και το θαλασσινό αλάτι.
Τέτοιου τύπου «μικρορύποι» έχουν εντοπιστεί και στη ζάχαρη, σύμφωνα με έρευνα του 2022, αλλά και στο ρύζι. Μία μελέτη του Πανεπιστημίου του Κουίνσλαντ διαπίστωσε ότι για κάθε 100 γραμμάρια (1/2 φλιτζάνι) ρυζιού που τρώνε οι άνθρωποι, καταναλώνουν τρία έως τέσσερα χιλιοστόγραμμα πλαστικού, με τον αριθμό να εκτινάσσεται στα 13 χιλιοστόγραμμα ανά μερίδα για το στιγμιαίο ρύζι. (Μία καλή λύση, κατά τους ερευνητές, είναι να πλένουμε το ρύζι, αφού όπως υποστηρίζουν, έτσι μπορούμε να μειώσουμε τη μόλυνση από πλαστικό έως και 40%.)
Και βέβαια από τις αναφορές δεν μπορεί να απουσιάζει το εμφιαλωμένο νερό. Ένα λίτρο νερού περιείχε κατά μέσο όρο 240.000 πλαστικά σωματίδια από επτά τύπους πλαστικών, συμπεριλαμβανομένων των νανοπλαστικών, σύμφωνα με μία έρευνα του 2024.
Κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία
Όπως υπογραμμίζει δημοσίευμα του CNN, ενώ μικροπλαστικά έχουν εντοπιστεί στον ανθρώπινο πνεύμονα, στους μητρικούς και εμβρυικούς ιστούς του πλακούντα, στο μητρικό γάλα και στο ανθρώπινο αίμα, μέχρι πρόσφατα υπήρχε περιορισμένη έρευνα για το πώς αυτά τα μικροθραύσματα πολυμερών επηρεάζουν τα όργανα και τις λειτουργίες του σώματος.
Πρόσφατη μελέτη του Μαρτίου του 2024 διαπίστωσε πως τα άτομα στα οποία εντοπίζονται μικροπλαστικά ή νανοπλαστικά στις αρτηρίες του λαιμού, έχουν διπλάσιες πιθανότητες να υποστούν καρδιακή προσβολή, εγκεφαλικό, ενώ αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος θανάτου. Κατά τους ειδικούς, τα νανοπλαστικά είναι τα πιο ανησυχητικά, καθώς μπορούν να εισβάλουν σε μεμονωμένα κύτταρα και ιστούς οργάνων, διακόπτοντας τις κυτταρικές διεργασίες και εναποθέτοντας χημικές ουσίες που διαταράσσουν το ενδοκρινικό σύστημα, όπως δισφαινόλες, φθαλικές ενώσεις, επιβραδυντικά φλόγας, υπερφθοριωμένες και πολυφθοριωμένες ουσίες ή PFAS και βαρέα μέταλλα.
«Όλες αυτές οι χημικές ουσίες χρησιμοποιούνται για την κατασκευή πλαστικού, οπότε εάν ένα θραύσμα πλαστικού μπει στον οργανισμό μας μέσω της διατροφής, τις κουβαλάει μαζί του», εξηγεί η Sherri Mason, διευθύντρια βιωσιμότητας στο Penn State Behrend στο Erie της Πενσυλβάνια. «Αυτές οι χημικές ουσίες μπορούν να μεταφερθούν στο συκώτι, τα νεφρά και τον εγκέφαλο, ακόμη και να περάσουν τα όρια του πλακούντα και να καταλήξουν σε ένα αγέννητο παιδί», τονίζει.
Όλοι οι τύποι πρωτεϊνών περιέχουν μικροπλαστικά
Στην πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο και η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Environmental Pollution, οι ερευνητές εξέτασαν πάνω από δώδεκα δημοφιλείς πρωτεΐνες που υπάρχουν στην διατροφή στις ΗΠΑ, όπως το μοσχάρι, τις παναρισμένες και άλλου τύπου γαρίδες, το στήθος κοτόπουλου και τις παναρισμένες κοτομπουκιές, το χοιρινό κρέας, τα θαλασσινά, το τόφου και διάφορα vegan προϊόντα «εναλλακτικά κρέατος».
Οι παναρισμένες γαρίδες περιείχαν τα περισσότερα μικροπλαστικά, κατά μέσο όρο πάνω από 300 ανά μερίδα. Οι vegan κοτομπουκιές ήρθαν δεύτερες με σχεδόν 100 ανά μερίδα, ακολουθούμενες από τις κανονικές κοτομπουκιές. Οι λιγότερο μολυσμένες πρωτεΐνες ήταν τα στήθη κοτόπουλου και ακολουθούσαν τα χοιρινά φιλέτα και το τόφου.
Αφού συνέκριναν τα αποτελέσματα με τα δεδομένα κατανάλωσης, οι ερευνητές εκτίμησαν ότι η μέση έκθεση των Αμερικανών ενηλίκων στα μικροπλαστικά από τη διατροφή θα μπορούσε να κυμαίνεται κατά μέσο όρο μεταξύ 11.000 και 29.000 σωματιδίων ετησίως, με μέγιστη εκτιμώμενη έκθεση 3,8 εκατομμυρίων μικροπλαστικών ετησίως.
Εξίσου απογοητευτικές είναι και οι μελέτες για τα θαλασσινά που καταναλώνουμε, καθώς οι ωκεανοί είναι γεμάτοι με πλαστικά τα οποία καταλήγουν στα ψάρια και τα άλλα θαλάσσια είδη που καταναλώνουμε στη διατροφή μας.
Φρούτα και λαχανικά με υψηλή περιεκτικότητα σε πλαστικά
Σε έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Environmental Research τον Αύγουστο του 2020, διαπιστώθηκε πως 52.050 έως 233.000 πλαστικά σωματίδια κάτω των 10 μικρομέτρων βρίσκονται σε διάφορα φρούτα και λαχανικά. Τα μήλα και τα καρότα ήταν τα πιο μολυσμένα, με πάνω από 100.000 μικροπλαστικά ανά γραμμάριο. Τα μικρότερα μικροπλαστικά βρέθηκαν στα καρότα, ενώ τα μεγαλύτερα στο μαρούλι, το οποίο ήταν και το λιγότερο μολυσμένο λαχανικό.
Πώς να αποφύγετε τα μικροπλαστικά στη Διατροφή
Καθώς οι έρευνες συνεχίζονται ώστε να διαπιστωθούν περισσότερα πράγματα για τα μικροπλαστικά που καταναλώνουμε και τις πιθανές επιπτώσεις στην υγεία μας, υπάρχουν απλές κινήσεις που μπορούμε να κάνουν για να περιορίσουμε έκθεσή μας σε αυτά:
- Προσπαθήστε να αποφύγετε την κατανάλωση νερού και τροφής από πλαστική συσκευασία ή πλαστικό δοχείο. Αποθηκεύστε τα τρόφιμα σε γυαλί, σμάλτο ή αλουμινόχαρτο.
- Επιλέξτε υφάσματα από φυσικά υλικά και περιορίστε εν γένει την κατανάλωση πλαστικών προϊόντων, τα οποία στη συνέχεια απορρίπτονται και τελικά επιστρέφουν στον οργανισμό μας μέσω του διατροφικού κύκλου.
- Μην χρησιμοποιείτε πλαστικά σκεύη στον φούρνο μικροκυμάτων. Ζεστάνετε το φαγητό σας σε γυάλινα σκεύη.
- Καταναλώνετε όσο το δυνατόν τρόφιμα φρέσκα, που δεν έχουν δεχτεί επεξεργασία και δεν πωλούνται σε πλαστικές συσκευασίες.
