Δεν είναι εύκολο να εξηγήσεις σε κάποιον πως είναι η κατάθλιψη. Πρόκειται για μια κατάσταση, που μπορεί να σας αφαιρέσει την επιθυμία να συνδεθείτε με άλλους και να σας αφήσει σε μια αέναη αναζήτηση λέξεων, για να περιγράψετε το κενό μέσα σας. Αυτό το άρθρο προσφέρει απλά βήματα, που ενδεχομένως σας βοηθήσουν να εξηγήσετε τι περνάτε σε άτομα, που δεν έχουν βιώσει κάποια παρόμοια κατάσταση. Προσφέρει, επίσης, ιδέες για να λάβετε υποστήριξη εν μέσω κατάθλιψης.
Πώς να εξηγήσετε την κατάθλιψη
Ο David Rosmarin, PhD, ABPP, ιδρυτής του Center for Anxiety και αναπληρωτής καθηγητής ψυχολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ, έχει εργαστεί με άτομα και οικογένειες, που επηρεάζονται από κατάθλιψη και άλλες παθήσεις ψυχικής υγείας. Η συμβουλή του είναι ότι δεν χρειάζεται να είστε εσείς, αυτοί που θα εξηγήσετε την κατάθλιψή σας σε άλλους ανθρώπους.
Επιστρατεύστε αξιόπιστους και μορφωμένους συμμάχους
Είστε ο ειδικός στα δικά σας συναισθήματα. Κανείς, ούτε καν ο ψυχοθεραπευτής σας, δεν γνωρίζει περισσότερα για την εμπειρία σας με την κατάθλιψη από εσάς. Ωστόσο, αν το να εξηγήσετε τα συμπτώματά σας και να απαντήσετε σε ερωτήσεις σχετικά με αυτά σας επιβαρύνει, μπορείτε να ζητήσετε βοήθεια. Οι επαγγελματίες υγείας είναι εκπαιδευμένοι και έμπειροι στην εκπαίδευση των μελών της οικογένειας. «Το άτομο με κατάθλιψη δεν είναι συνήθως το καλύτερο άτομο, για να το εξηγήσει», λέει ο Δρ Rosmarin. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν ενδείξεις ότι, όταν τα μέλη της οικογένειας εκπαιδεύονται για την κατάθλιψη ως μέρος της θεραπείας, υπάρχει λιγότερο μυστήριο για την ασθένεια, λιγότερες ενοχές και περισσότερη κατανόηση και υποστήριξη.
Επιμείνετε στα γεγονότα
Τα συναισθηματικά βάθη της κατάθλιψης είναι δύσκολο να μεταδοθούν σε άτομα, που δεν τα έχουν βιώσει. Είναι εντάξει απλά να παρατηρείς τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου και να τα περιγράφεις όσο καλύτερα μπορείς. «Προσπαθήστε να εξηγήσετε χωρίς να θυμώνετε, να επικρίνετε ή να είστε επιθετικοί», συμβουλεύει ο Δρ Rosmarin. Εάν τα συναισθήματά σας σας κατακλύζουν, για να τα μοιραστείτε, χρησιμοποιήστε έντυπο υλικό ή διαδικτυακά εργαλεία διδασκαλίας από οργανισμούς, όπως η Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία ή η Ένωση Άγχους και Κατάθλιψης της Αμερικής. Τα στατιστικά στοιχεία και τα γραφήματα μπορεί, επίσης, να σας φανούν χρήσιμα. Τέλος, μπορείτε να στραφείτε σε βίντεο στο διαδίκτυο, στα οποία οι άνθρωποι εξηγούν πώς είναι να βιώνεις κατάθλιψη. Μόλις βρείτε κάτι, που σας ταιριάζει, μοιραστείτε το με τα άτομα του κύκλου σας.
Εάν θέλετε κάντε πρόβα τη συζήτηση με έναν επαγγελματία
Μερικοί άνθρωποι βρίσκουν χρήσιμο να κάνουν πρόβα δύσκολες συζητήσεις, πριν μιλήσουν με μέλη της οικογένειας. Εάν πιστεύετε ότι το παιχνίδι ρόλων μπορεί να σας βοηθήσει να ξεκαθαρίσετε τα συναισθήματά σας, να προετοιμαστείτε ή να χτίσετε την αυτοπεποίθησή σας, ο Δρ Rosmarin συνιστά να προβάρετε τη συζήτηση με έναν επαγγελματία και όχι με έναν φίλο.
Ζητήστε αυτό που χρειάζεστε
Πριν ξεκινήσετε μια συζήτηση με κάποιον σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο αισθάνεστε, σκεφτείτε τι θέλετε να καταφέρετε από αυτή τη συζήτηση. Υπάρχει κάτι συγκεκριμένο, που θέλετε να κάνουν οι άλλοι ή να μην κάνουν; Χρειάζεστε κάποιο συγκεκριμένο είδος υποστήριξης; Ο προσδιορισμός των στόχων σας εκ των προτέρων θα σας βοηθήσει να δημιουργήσετε εύλογες προσδοκίες. Ο Δρ Rosmarin προτείνει να δοκιμάσετε τις στρατηγικές «DEAR MAN», που αναπτύχθηκαν από τη διαλεκτική συμπεριφορική θεραπεία. Κάθε γράμμα της φράσης «DEAR MAN» αντιπροσωπεύει μια τεχνική επικοινωνίας:
- Περιγράφω-Describe. Περιγράψτε την κατάσταση με γεγονότα, χωρίς συναισθήματα ή κρίση.
- Εκφράζω-Express. Χρησιμοποιήστε φράσεις, που εστιάζουν στον εαυτό σας, όπως «αισθάνομαι», για να εκφράσετε τα συναισθήματά σας για την κατάσταση.
- Διεκδικώ-Assert. Ζητήστε ό,τι θέλετε ή χρειάζεστε με απλό, άμεσο τρόπο.
- Ενισχύω-Reinforce. Ενισχύστε τη σημασία της σχέσης, υπενθυμίζοντας στο άλλο άτομο πόσο πολύτιμο είναι για εσάς.
- Είμαι ευσυνείδητός/η-Be mindful. Προσπαθήστε να μείνετε στην παρούσα στιγμή, χωρίς να αναφέρετε το παρελθόν ή να ανησυχείτε για το μέλλον.
- Εμφανιστείτε με αυτοπεποίθηση-Appear confident. Χρησιμοποιήστε τη στάση του σώματος, τον τόνο της φωνής και τις εκφράσεις του προσώπου σας, για να δείξετε αυτοσεβασμό (ακόμα κι αν αισθάνεστε αγχωμένοι).
- Διαπραγματεύομαι-Negotiate. Εάν αυτό που χρειάζεστε δεν είναι δυνατό, συνεργαστείτε με το άλλο άτομο, για να βρείτε μια εναλλακτική, που μπορεί να λειτουργήσει.
Λάβετε υπόψη την ηλικία και την ωριμότητα εάν εξηγείτε στα παιδιά
Μπορεί να μην είναι απαραίτητο να εξηγήσουμε την κατάθλιψη στα μικρά παιδιά, εξηγεί ο Rosmarin. Μπορεί να μην αντιλαμβάνονται αλλαγές στη διάθεση ή στη συμπεριφορά σας. Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι, από την άλλη πλευρά, συνήθως έχουν ερωτήσεις. Το πόση εξήγηση είναι κατάλληλη θα εξαρτηθεί πιθανώς από το πόσο ώριμο είναι το παιδί σας. Εάν είστε διαζευγμένοι ή σε διάσταση, ο σύντροφός σας μπορεί να είναι το καλύτερο άτομο για να εξηγήσει, ότι περνάτε δύσκολα. Εάν είστε ο μόνος γονέας, θα εξηγείσετε εσείς στο παιδί σας ότι, «Θέλω να είμαι εκεί για σένα περισσότερο από όσο μπορώ αυτή τη στιγμή. Δεν φταίς εσύ». Το σημαντικό μήνυμα, που πρέπει να μεταφέρετε είναι ότι δεν ευθύνεται το παιδί σας για τις δυσκολίες σας.
Να είστε προετοιμασμένοι για το ενδεχόμενο να μην καταλάβει κάποιος
«Είναι σημαντικό να κρατάς υπό έλεγχο τις προσδοκίες σου», λέει ο Rosmarin. «Δεν χρειάζεται να καταλαβαίνουν όλοι την κατάθλιψη. Σκεφτείτε το ενδεχόμενο, να μην καταλάβουν». Προτείνει αυτές τις στρατηγικές αντιμετώπισης, όταν η αμοιβαία κατανόηση δεν έρχεται αμέσως:
- Μάθετε ποιοι είναι οι σύμμαχοί σας.
- Δημιουργήστε νέους συμμάχους, εάν χρειάζεστε περισσότερη υποστήριξη.
- Απευθυνθείτε σε κάποιον, που το έχει περάσει στο παρελθόν.
Εάν η κατανόηση και η υποστήριξη είναι ελλιπής από τους πιο κοντινούς σας ανθρώπους, εξετάστε το ενδεχόμενο να εξερευνήσετε πόρους στην θρησκευτική σας κοινότητα ή σε μια ομάδα υποστήριξης.
Μην τα παρατάτε
«Αν δεν πάει καλά στην αρχή, μην εγκαταλείπετε την προσπάθεια να εξηγήσετε», λέει ο Rosmarin. «Όταν μιλάτε για την κατάθλιψη και δεν πηγαίνει τόσο καλά όσο θα περιμένατε, μπορεί να δημιουργηθεί κάποια απόσταση μεταξύ σας και των ανθρώπων που νοιάζεστε. Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται παρεξηγημένοι, τα συμπτώματα της κατάθλιψης δύναται να επιδεινωθούν». Συζητήσεις όπως αυτές χρειάζονται χρόνο και η συνειδητοποίηση θα αυξηθεί σταδιακά. Εάν μπορείτε να είστε υπομονετικοί με τον εαυτό σας και τους άλλους, η επικοινωνία σας θα βελτιωθεί μακροπρόθεσμα.
Τρόποι για να περιγράψετε πως νιώθετε όντας καταθλιπτικοί
Καθώς σκέφτεστε πως νιώθετε όντας καταθλιοτικοί, αναρωτηθείτε:
- Πώς επηρεάζει η κατάθλιψη το σώμα μου και πώς αισθάνομαι σωματικά;
- Πώς επηρεάζει η κατάθλιψη τις σκέψεις μου;
- Πώς επηρεάζει η κατάθλιψη την ικανότητά μου, να συγκεντρώνομαι και να θυμάμαι;
- Πώς επηρεάζει η κατάθλιψη τις σχέσεις μου;
- Πώς επηρεάζει η κατάθλιψη την αίσθηση πνευματικότητας και συνδεσιμότητας μου;
Η κατάθλιψη επηρεάζει τους ανθρώπους διαφορετικά. Η γνώση των συμπτωμάτων σας θα σας βοηθήσει να την εξηγήσετε σε άτομα, που ενδιαφέρονται για εσάς. Μπορεί, επίσης, να σας βοηθήσει να την εξηγήσετε στον γιατρό σας και στην ομάδα υγειονομικής περίθαλψης, καθώς εργάζεστε μαζί σε ένα σχέδιο θεραπείας.
Τρόποι έκφρασης της κατάθλιψης χωρίς λόγια
Δεν χρειάζεστε απαραίτητα λόγια, για να εξηγήσετε την κατάθλιψη. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τέχνη, μουσική, χορό, φωτογραφία, ταινίες, προφορική ποίηση και άλλα μέσα, για να αποτυπώσουν την εμπειρία τους εδώ και αιώνες. Μπορεί να είστε επαγγελματίας καλλιτέχνης. Ή μπορεί να είστε αρχάριος, που ψάχνει έναν τρόπο να εκφράσει τα δικά του συναισθήματα. Σε κάθε περίπτωση, η δημιουργική εξήγηση της κατάθλιψης δεν είναι απλώς μια στρατηγική επικοινωνίας. Μελέτες δείχνουν ότι μπορεί πραγματικά να βελτιώσει το επίπεδο της κατάθλιψής σας.
Γιατί είναι τόσο δύσκολο να μιλάς για κατάθλιψη;
- Στίγμα. Σε ορισμένες οικογένειες, κουλτούρες, σχολεία και κοινότητες, οι άνθρωποι είναι λιγότερο πιθανό να μιλήσουν για θέματα ψυχικής υγείας, επειδή ανησυχούν για την απόρριψη και το στιγματισμό. Εάν βρίσκεστε σε ένα περιβάλλον, όπου τα θέματα ψυχικής υγείας συνεπάγονται στίγμα, είναι λογικό να αισθάνεστε λιγότερο ασφαλείς, να μοιραστείτε τις σκέψεις σας.
- Εξάντληση. Το αίσθημα κόπωσης και εξάντλησης είναι κοινά συμπτώματα κατάθλιψης. Εάν είστε εξαντλημένοι, μπορεί να μην έχετε την ενέργεια να αντιμετωπίσετε το καθήκον, να εξηγήσετε στους άλλους πώς νιώθετε.
- Απομόνωση. Η κατάθλιψη συχνά κάνει τους ανθρώπους να θέλουν να αποσυρθούν. Εάν δυσκολεύεστε να συνδεθείτε και να εμπιστευτείτε άλλους ανθρώπους, μπορεί τα συμπτώματα της κατάθλιψης να επιδεινωθούν. Λειτουργεί σαν φαύλος κύκλος.
- Γνωστικές επιδράσεις. Η κατάθλιψη δυσκολεύει την καθαρή σκέψη. Σε μια μελέτη του 2019, τα άτομα με κατάθλιψη είπαν, ότι ένιωθαν διασκορπισμένα σαν να είχαν εγκεφαλική ομίχλη. Κάποιοι είπαν, ότι η κατάθλιψη οδήγησε σε προβλήματα επικοινωνίας.
- Ατομικές διαφορές. Εάν αισθάνεστε λιγότερο άνετα, όταν μιλάτε για τα συναισθήματά σας, ενδεχομένως να σας φανεί αφύσικο να ανοιχτείτε σχετικά με την κατάθλιψη. Οι ειδικοί στα Εθνικά Ινστιτούτα Ψυχικής Υγείας προτείνουν ότι το φύλο μπορεί, επίσης, να παίξει ρόλο στο πόσο άνετα μιλάτε για την κατάθλιψη.
Το συμπέρασμα
Η εξήγηση της κατάθλιψης είναι μια πρόκληση. Τα συμπτώματά σας μπορεί να μην μοιάζουν με όλων των άλλων. Και μπορεί να νιώθετε περισσότερο, λιγότερο ή καθόλου άνετα να μοιράζεστε τα συναισθήματά σας με τους ανθρώπους γύρω σας. Εάν εργάζεστε με έναν ψυχοθεραπευτή ή ψυχίατρο, μπορείτε να ζητήσετε βοήθεια για την εκπαίδευση των ανθρώπων στη ζωή σας. Εάν είστε σε διάσταση ή διαζευγμένοι, μπορεί να είναι χρήσιμο για τον σύντροφό σας να εξηγήσει την κατάθλιψη στα παιδιά σας. Ή μπορείτε να χρησιμοποιήσετε εκπαιδευτικό υλικό από αξιόπιστες πηγές. Πριν κάνετε μια συζήτηση για την κατάθλιψη, σκεφτείτε τους στόχους και τις προσδοκίες σας. Επιπλέον, είναι χρήσιμο, να σκεφτείτε πώς θα φροντίσετε τον εαυτό σας, εάν η συζήτηση δεν πάει, όπως είχε προγραμματιστεί. Η εμπειρία σας με την κατάθλιψη είναι πραγματική και μοναδική. Το πώς θα το εξηγήσετε –με λέξεις, τέχνη ή κάποια άλλη μορφή έκφρασης- είναι θέμα προσωπικής επιλογής.
Επιμέλεια: Ηλιάνα Θεοδωρίδου
