Ένα από τα πιο συχνά προβλήματα με τη μνήμη που αντιμετωπίζουν ακόμα και οι νέοι είναι πως ξεχνάνε που έχουν παρκάρει. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Η επιστήμη προσπαθεί να δώσει την απάντηση.
Ένας λόγος είναι η στέρηση ύπνου. Η στέρηση ύπνου δεν μας κάνει μόνο να νιώθουμε απαίσια, αλλά μπορεί επίσης να εμποδίσει την ικανότητά μας να σχηματίζουμε και να ανακαλούμε αναμνήσεις.
Ακόμη και μόνο μία νύχτα με λιγότερο από έξι ώρες ύπνου μπορεί να βλάψει τη βραχυπρόθεσμη μνήμη σας την επόμενη μέρα, λέει ο Δρ Richard Castriotta, ειδικός στην ιατρική του ύπνου στο Keck Medicine του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια.
Δεν ανταποκρίνονται όλοι οι άνθρωποι με τον ίδιο τρόπο στη στέρηση ύπνου, αλλά γενικά όσο μεγαλύτερη είναι η στέρηση αυτή, τόσο μεγαλύτερη είναι και η επιβάρυνση του εγκεφάλου. Η ακραία στέρηση ύπνου -το να είσαι ξύπνιος για 24 ώρες ή περισσότερο- μπορεί ακόμη και να κάνει τους ανθρώπους να συμπεριφέρονται σαν να είναι μεθυσμένοι, είπε.
Ύπνος και μνήμη
«Αν μείνουμε χωρίς ύπνο», λέει η Δρ Indira Gurubhagavatula, ειδικός στον ύπνο στο Penn Medicine, «εμείς οι ίδιοι γνωρίζουμε ότι την επόμενη μέρα δυσκολευόμαστε να θυμηθούμε κάποια πράγματα: «Πού άφησα τα κλειδιά μου; Πώς λέγεται αυτό το άτομο;».
Την ώρα που ένα άτομο ξεκουράζεται, ο εγκέφαλος ενισχύει και συνθέτει τις συνδέσεις μεταξύ των νευρώνων που σχηματίστηκαν κατά τη διάρκεια της προηγούμενης ημέρας, κάτι που βοηθά στην αποθήκευση αναμνήσεων. Μάλιστα, ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι ο ύπνος που συνοδεύεται από γρήγορη κίνηση των ματιών, ή ύπνος REM, παίζει ιδιαίτερα ισχυρό ρόλο στο «κλείδωμα» των αναμνήσεων και μας βοηθά να επεξεργαστούμε τα συναισθήματα, λέει η κ. Gurubhagavatula.
«Ο ύπνος δεν είναι μια παθητική διαδικασία», προσθέτει.
Αν δεν έχετε κοιμηθεί καλά, μπορεί επίσης να δυσκολευτείτε να δώσετε απόλυτη προσοχή σε ό,τι έχετε μπροστά σας, κάτι που αυξάνει τις πιθανότητες να μην μπορείτε να το θυμηθείτε αργότερα. Το ίδιο ισχύει αν αισθάνεστε συναισθηματικά καταβεβλημένοι, ανήσυχοι ή απασχολημένοι – το μυαλό σας δεν είναι απόλυτα παρόν. Αυτό μπορεί να περιορίσει το πόσες πληροφορίες κωδικοποιεί ο εγκέφαλός μας, λέει η Δρ Sharon Sha, κλινική καθηγήτρια Νευρολογίας και Νευρολογικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.
Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι μπορεί να δυσκολεύονται να θυμηθούν λεπτομέρειες από συνομιλίες ή γεγονότα που συνέβησαν ενώ ήταν κουρασμένοι. Ο εγκέφαλός σας μπορεί να μην κωδικοποιεί, για παράδειγμα, πού παρκάρατε.
Η έλλειψη ύπνου μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αυτό που η ειδικός αποκαλεί «έλλειμμα ανάκτησης», που μπορεί να σημαίνει ότι οι άνθρωποι χρειάζονται μια επιπλέον «ώθηση» για να ανακαλέσουν βραχυπρόθεσμες αναμνήσεις. Ίσως ο εγκέφαλός σας να αποθήκευσε τις λεπτομέρειες μιας συνάντησης που κάνατε πρόσφατα μετά από μια άγρυπνη νύχτα, αλλά να χρειάζεστε μια υπενθύμιση – το θέμα της συζήτησης ή το αστείο που έκανε το αφεντικό σας κατά τη διάρκειά της – για να θυμηθείτε.
Μια μεγάλη μελέτη με περισσότερους από 479.000 ενήλικες μεταξύ 38 και 73 ετών διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που δήλωσαν ότι συνήθως κοιμούνταν 3 με 6 ώρες είχαν χειρότερες επιδόσεις στα γνωστικά τεστ που αξιολογούσαν την εκτελεστική τους λειτουργία από τα άτομα που κοιμούνταν μεταξύ έξι και οκτώ ωρών. Αυτά τα τεστ περιλάμβαναν εργασίες που αφορούσαν τη μνήμη εργασίας, η οποία αναφέρεται στην ικανότητα του εγκεφάλου να συγκρατεί και να χρησιμοποιεί μια μικρή ποσότητα πληροφοριών, όπως να θυμάται το περιεχόμενο μιας πρότασης που μόλις διαβάσατε ή τι υπήρχε στη λίστα σας για το σούπερ μάρκετ.
Η μελέτη διαπίστωσε επίσης ότι η γνωστική απόδοση όσων ανέφεραν ότι κοιμούνται τακτικά μεταξύ τριών και έξι ωρών μειώνεται με κάθε επιπλέον ώρα ύπνου που χάνεται.
Για να αντισταθμιστεί το αποτέλεσμα μίας κακής νύχτας, μπορεί να χρειαστούν αρκετές νύχτες σταθερού ύπνου, λέει η Δρ Gurubhagavatula. Και με την ηλικία μπορεί να γίνεται ακόμη πιο δύσκολο να ανακάμψει κανείς από τη στέρηση ύπνου, προσθέτει, αλλά η στέρηση μας επηρεάζει όλους.
