Το 2019, το εγκεφαλικό ήταν η δεύτερη κύρια αιτία θνησιμότητας παγκοσμίως, αντιπροσωπεύοντας το 11% των θανάτων. Υπάρχουν τρεις κύριοι τύποι εγκεφαλικού επεισοδίου. Το πρώτο και πιο κοινό, που αντιστοιχεί στο 87% των περιπτώσεων, είναι το ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Εμφανίζεται όταν η ροή του αίματος μέσω της αρτηρίας, που παρέχει οξυγόνο στον εγκέφαλο, εμποδίζεται. Το δεύτερο είναι το αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο, που προκαλείται από ρήξη αρτηρίας στον εγκέφαλο, η οποία με τη σειρά της βλάπτει τους περιβάλλοντες ιστούς. Ο τρίτος τύπος εγκεφαλικού είναι ένα παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο (TIA), το οποίο μερικές φορές ονομάζεται «μικρό εγκεφαλικό επεισόδιο». Συμβαίνει όταν η ροή του αίματος παρεμποδίζεται προσωρινά στον εγκέφαλο, συνήθως όχι για περισσότερο από 5 λεπτά.
Ενώ το εγκεφαλικό είναι πολύ κοινό, συχνά παρεξηγείται. Πάμε, λοιπόν, να καταρρίψουμε 10 μύθους γύρω από αυτό.
- Το εγκεφαλικό είναι ένα πρόβλημα της καρδιάς
Αν και ο κίνδυνος εγκεφαλικού συνδέεται με παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, τα εγκεφαλικά συμβαίνουν στον εγκέφαλο και όχι στην καρδιά. Συγκεκριμένα, το εγκεφαλικό προκαλείται από την απόφραξη ή τη ρήξη αρτηριών ή φλεβών του εγκεφάλου και όχι της καρδιάς. Ακόμα, ορισμένοι άνθρωποι μπερδεύουν το εγκεφαλικό με το έμφραγμα, το οποίο προκαλείται από παρεμπόδιση της ροής του αίματος στην καρδιά και όχι στον εγκέφαλο.
2.Το εγκεφαλικό δεν μπορεί να προληφθεί
Οι πιο συνηθισμένοι παράγοντες κινδύνου για το εγκεφαλικό περιλαμβάνουν την υπέρταση, το κάπνισμα, την κατανάλωση αλκοόλ, το άγχος, την υψηλή χοληστερόλη, την παχυσαρκία, τον διαβήτη, το τραύμα στο κεφάλι ή τον αυχένα και τις καρδιακές αρρυθμίες. Πολλοί από αυτούς τους παράγοντες κινδύνου μπορούν να αποκλειστούν, τροποποιώντας τον τρόπο ζωής σας. Ειδικότερα, η τακτική άσκηση και η υγιεινή διατροφή συμβάλλουν στη μείωση της υπέρτασης, της υψηλής χοληστερόλης, της παχυσαρκίας και του διαβήτη.
3. Το εγκεφαλικό δεν σχετίζεται με γενετικούς παράγοντες
Οι μονογονιδιακές διαταραχές, όπως η δρεπανοκυτταρική αναιμία, αυξάνουν τον κίνδυνο ενός ατόμου για εγκεφαλικό. Γενετικοί παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου του υψηλότερου κινδύνου για υψηλή αρτηριακή πίεση και άλλους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, μπορούν, επίσης, να αυξήσουν έμμεσα τον κίνδυνο εγκεφαλικού.
Καθώς μια οικογένεια μοιράζεται ένα κοινό περιβάλλον και ακολουθεί έναν παρόμοιο τρόπο ζωής, οι ανθυγιεινές συνήθειες είναι πιθανό να αυξήσουν τον κίνδυνο εγκεφαλικού μεταξύ των μελών της οικογένειας, ειδικά όταν συνδυάζονται με γενετικούς παράγοντες κινδύνου.
4. Τα συμπτώματα του εγκεφαλικού είναι δύσκολο να αναγνωριστούν
Τα πιο κοινά συμπτώματα για εγκεφαλικό συνοψίζονται στο ακρωνύμιο «ΑΠΛΑ»:
Άκρο: όταν το ένα χέρι ή/και πόδι γίνεται αδύναμο ή μουδιασμένο
Πρόσωπο: όταν η μία πλευρά του προσώπου μουδιάζει και δημιουργεί ένα ανομοιόμορφο «χαμόγελο»
Λόγος: δυσκολία ομιλίας, ή μπερδεμένη ομιλία
Άμεσα: όταν εμφανίζονται τα παραπάνω είναι ώρα να καλέσετε το ασθενοφόρο
Άλλα συμπτώματα του εγκεφαλικού περιλαμβάνουν:
- μούδιασμα ή αδυναμία στη μία πλευρά του σώματος
- δυσκολία όρασης στο ένα ή και στα δύο μάτια
- δυσκολία στο περπάτημα, συμπεριλαμβανομένης της ζάλης, της απώλειας ισορροπίας και συντονισμού
- έντονους πονοκεφάλους χωρίς γνωστή αιτία
5. Το εγκεφαλικό δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί
Υπάρχει μια εσφαλμένη πεποίθηση ότι τα εγκεφαλικά είναι μη αναστρέψιμα και δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν. Κι όμως, η άμεση θεραπεία ενός εγκεφαλικού με έγχυση φαρμάκου κατά της θρόμβωσης, η ελάχιστα επεμβατική μηχανική θρομβεκτομή για αφαίρεση θρόμβου ή η χειρουργική επέμβαση δύναται να αναστρέψουν τα συμπτώματα ενός εγκεφαλικού σε πολλούς ασθενείς, ειδικά εάν φτάσουν στο νοσοκομείο αρκετά νωρίς για τη θεραπεία (μέσα σε λίγα λεπτά ή ώρες από την έναρξη των συμπτωμάτων).
Όσο περισσότερο διαρκούν τα συμπτώματα, τόσο μικρότερη είναι η πιθανότητα καλής έκβασης. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό κατά την έναρξη των συμπτωμάτων του εγκεφαλικού να καλέσετε ένα ασθενοφόρο, που θα σας μεταφέρει στο πλησιέστερο νοσοκομείο. Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνες όσοι φτάνουν στο νοσοκομείο εντός 3 ωρών από την πρώτη εμφάνιση συμπτωμάτων έχουν συνήθως λιγότερη αναπηρία 3 μήνες μετά, από εκείνους που έφτασαν αργότερα.
6. Το εγκεφαλικό εμφανίζεται μόνο σε ηλικιωμένους
Η ηλικία είναι ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου για το εγκεφαλικό. Ο κίνδυνος εγκεφαλικού διπλασιάζεται κάθε 10 χρόνια μετά την ηλικία των 55 ετών. Ωστόσο, τα εγκεφαλικά μπορεί να εμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία.
Μια μελέτη που εξέτασε δεδομένα υγειονομικής περίθαλψης διαπίστωσε ότι το 34% των νοσηλειών με εγκεφαλικό επεισόδιο το 2009 ήταν κάτω των 65 ετών. Μια ανασκόπηση το 2013 επισημαίνει ότι «περίπου το 15% όλων των ισχαιμικών εγκεφαλικών επεισοδίων συμβαίνουν σε νεαρούς ενήλικες και εφήβους». Οι ερευνητές σημείωσαν ότι οι παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικό, όπως η υπέρταση, ο διαβήτης, η παχυσαρκία, οι διαταραχές των λιπιδίων και το κάπνισμα ήταν από τις πιο κοινές συνυπάρχουσες καταστάσεις σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα.
7.Όλα τα εγκεφαλικά έχουν συμπτώματα
Δεν έχουν όλα τα εγκεφαλικά συμπτώματα και ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι τα εγκεφαλικά χωρίς συμπτώματα είναι πολύ πιο συνηθισμένα από εκείνα με συμπτώματα.
Μια μελέτη διαπίστωσε ότι από τα περισσότερα από 11 εκατομμύρια εγκεφαλικά επεισόδια το 1998, τα 770.000 παρουσίασαν συμπτώματα, ενώ σχεδόν τα 11 εκατομμύρια συνέβησαν σιωπηλά. Τα σιωπηλά εγκεφαλικά επεισόδια εντοπίζονται, όταν οι ασθενείς κάνουν μαγνητικές τομογραφίες, στις οποίες εμφανίζονται ως λευκές κηλίδες από ουλώδη ιστό μετά από απόφραξη ή ρήξη αιμοφόρου αγγείου.
Αν και εμφανίζονται χωρίς συμπτώματα, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται παρόμοια με τα εγκεφαλικά με συμπτώματα, καθώς θέτουν τους ανθρώπους σε κίνδυνο μελλοντικών εγκεφαλικών επεισοδίων, γνωστικής έκπτωσης και άνοιας.
8.Το εγκεφαλικό προκαλεί πάντα παράλυση
Το εγκεφαλικό είναι η κύρια αιτία μακροχρόνιας αναπηρίας, αλλά δεν θα εμφανίσουν παράλυση ή αδυναμία, όλοι όσοι έχουν πάθει εγκεφαλικό επεισόδιο. Η έρευνα δείχνει ότι το εγκεφαλικό οδηγεί σε μειωμένη κινητικότητα σε περισσότερους από τους μισούς επιζώντες, ηλικίας 65 ετών και άνω.
Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες, όπως η ποσότητα του εγκεφαλικού ιστού και η περιοχή, που επηρεάζονται. Η βλάβη στον αριστερό τμήμα του εγκεφάλου, για παράδειγμα, θα επηρεάσει τη δεξιά πλευρά του σώματος και το αντίστροφο.
Εάν το εγκεφαλικό επεισόδιο συμβεί στην αριστερή πλευρά του εγκεφάλου, τα αποτελέσματα μπορεί να περιλαμβάνουν παράλυση στη δεξιά πλευρά του σώματος, προβλήματα ομιλίας και γλώσσας, αργή και προσεκτική συμπεριφορά και απώλεια μνήμης. Εάν επηρεάζει τη δεξιά πλευρά του εγκεφάλου, μπορεί επίσης να εμφανιστεί παράλυση, αυτή τη φορά στην αριστερή πλευρά του σώματος. Άλλες επιπτώσεις μπορεί να περιλαμβάνουν προβλήματα όρασης, γρήγορη και διερευνητική συμπεριφορά και απώλεια μνήμης.
Επιμέλεια κειμένου: Ηλιάνα Θεοδωρίδου
