Ξυπνάτε λαχανιασμένοι μέσα στη νύχτα; Αν ναι, είναι πιθανό να έχετε μια αρκετά κοινή διαταραχή ύπνου, που ονομάζεται υπνική άπνοια. Πρόκειται για μια διαταραχή ύπνου, όπου η αναπνοή σας σταματά και ξεκινά κατά τη διάρκεια της νύχτας. Δεν ακούγεται πολύ ευχάριστο, έτσι; Ε, λοιπόν, είναι πολύ σημαντικό να απευθυνθείτε στο γιατρό σας, εφόσον υποψιάζεστε ότι την έχετε. Ενώ η υπνική άπνοια είναι πολύ συχνή και μπορεί να ποικίλλει σε βαρύτητα, συχνά μένει αδιάγνωστη και μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικά αποτελέσματα για την υγεία, όταν αφεθεί χωρίς θεραπεία. Παρακάτω θα βρείτε ό,τι πρέπει να γνωρίζετε για τους διαφορετικούς τύπους υπνικής άπνοιας.
Τι είναι η υπνική άπνοια;
Η υπνική άπνοια είναι μια διαταραχή ύπνου, κατά την οποία η αναπνοή κάποιου σταματά επανειλημμένα κατά τη διάρκεια της νύχτας, με αυτές τις παύσεις στην αναπνοή να συμβαίνουν τουλάχιστον πέντε φορές κάθε ώρα. «Υπάρχουν διάφοροι λόγοι που συμβαίνει αυτό, αλλά ο πιο συνηθισμένος είναι όταν προσπαθείτε να αναπνεύσετε, αλλά δεν μπορείτε, επειδή ο αεραγωγός σας καταρρέει. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται αποφρακτική άπνοια ύπνου», εξηγεί ο Δρ. Steven Holfinger, ο οποίος είναι γιατρός ύπνου στο Ιατρικό Κέντρο Wexner του Πανεπιστημίου του Οχάιο.
Η αποφρακτική άπνοια ύπνου είναι η πιο κοινή μορφή υπνικής άπνοιας. Ωστόσο η διαταραχή μπορεί να παρουσιαστεί και σε άλλες μορφές, όπως η κεντρική άπνοια ύπνου και η μικτή υπνική άπνοια. Οι μορφές αυτές οδηγούν, επίσης στο να σταματήσετε να αναπνέετε ενώ κοιμάστε, αλλά θα αναφερθούμε στις ιδιαιτερότητες της καθεμίας σε λίγο. Εάν αφεθεί χωρίς θεραπεία, η άπνοια ύπνου μπορεί να επηρεάσει τον ύπνο και να οδηγήσει σε καρδιαγγειακές παθήσεις και άλλα καρδιακά προβλήματα, υψηλή αρτηριακή πίεση, μειωμένη ροή οξυγόνου στα ζωτικά όργανα και άλλες σοβαρές επιπλοκές, σύμφωνα με την κλινική του Κλίβελαντ.
Τι είναι η αποφρακτική άπνοια ύπνου (ΣΑΑΥ);
Η αποφρακτική άπνοια ύπνου, ή Σύνδρομο Αποφρακτικής Άπνοιας Ύπνου, οφείλεται στην επανειλημμένη κατάρρευση (πλήρη ή μερική) ή στην απόφραξη του ανώτερου αεραγωγού κατά τη διάρκεια του ύπνου. Όταν συμβαίνει αυτό, το διάφραγμα και οι μύες του θώρακα πρέπει να εργαστούν πιο σκληρά, για να ανοίξουν τον αεραγωγό και η αναπνοή, συνήθως, ξεκινά ξανά συνοδευόμενη από ένα δυνατό τράνταγμα του σώματος.
Σε μερικούς ανθρώπους, η αποφρακτική άπνοια συνοδεύεται από αποκορεσμό οξυγόνου, δηλαδή την πτώση του οξυγόνου στο αίμα. «Βασικά, το σημείο, όπου μειώνεται η αναπνοή σας, οδηγεί σε αλλαγή των επιπέδων του οξυγόνου σας και με αυτή την αλλαγή, ο εγκέφαλός σας προκαλεί μια διέγερση-αντίδραση», δήλωσε η Δρ. Kendra Becker, πνευμονολόγος και γιατρός ύπνου στο Kaiser Permanente. «Ο αποκορεσμός έχει ως αποτέλεσμα την κακή οξυγόνωση του εγκεφάλου. Έτσι, ο εγκέφαλός σας θα προκαλέσει αμέσως μια διέγερση-αντίδραση, που θα σας αφυπνίσει (το πιο πιθανό είναι να έχετε ένα αίσθημα ασφυξίας), προκειμένου να ανοίξουν οι αεραγωγοί σας και τα επίπεδα οξυγόνου σας να επανέλθουν στο φυσιολογικό».
Δεν γνωρίζουμε ακριβώς πόσοι άνθρωποι ζουν με αποφρακτική άπνοια ύπνου, αλλά η έρευνα δείχνει ότι μπορεί να είναι περίπου το 20% ή περισσότερο των ενηλίκων. Και ο επιπολασμός φαίνεται να αυξάνεται με την πάροδο του χρόνου. Το ΣΑΑΥ είναι ακόμη πιο συχνό σε άτομα, που φέρουν συγκεκριμένους παράγοντες κινδύνου υπνικής άπνοιας, όπως η παχυσαρκία, το οικογενειακό ιστορικό ΣΑΑΥ, η υψηλή αρτηριακή πίεση, η χρόνια ρινική συμφόρηση, ο διαβήτης, το κάπνισμα, το άσθμα και οι στενώσεις των αεραγωγών. Η λήψη ορισμένων φαρμάκων και η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί, επίσης, να οδηγήσει σε ΣΑΑΥ. Τέλος, η αποφρακτική άπνοια ύπνου είναι πιο συχνή στους άνδρες παρά στις γυναίκες και ειδικότερα μετά την εμμηνόπαυση.
Σύμφωνα με την Mayo Clinic, τα συμπτώματα της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Ροχαλητό
- Αφυπνίσεις με αίσθημα ασφυξίας
- Συχνό ξύπνημα κατά τη διάρκεια της νύχτας
- Περίοδοι κατά τις οποίες σταματάτε να αναπνέετε όταν κοιμάστε (αυτό θα πρέπει να το παρατηρήσει κάποιος άλλος)
- Αίσθημα υπερβολικής κόπωσης
- Πρωινοί πονοκέφαλοι
- Δυσκολία στη συγκέντωρση κατά τη διάρκεια της ημέρας
- Ξύπνημα με πονόλαιμο
- Ξύπνημα με στεγνό στόμα
- Να ξυπνάτε συχνά για να πηγαίνετε στην τουαλέτα
Ποιες είναι μερικές επιλογές θεραπείας της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου;
Όταν αντιμετωπίζεται η αποφρακτική άπνοια ύπνου, υπάρχει συνήθως μια μείωση των σχετικών μακροχρόνιων επιπλοκών, όπως οι καρδιακές παθήσεις, το εγκεφαλικό και τα πνευμονικά προβλήματα, εξηγεί η Δρ. Becker. Η CPAP, ή συνεχής θετική πίεση των αεραγωγών, είναι μια πολύ κοινή θεραπεία για την αποφρακτική άπνοια ύπνου. Περιλαμβάνει τη χρήση ενός μηχανήματος, που διοχετεύει συνεχώς κατά την διάρκεια του ύπνου μια θετική πίεση στον ανώτερο αεραγωγό, μέσω ειδικά σχεδιασμένων ανατομικών μασκών. Θεωρείται ως η πιο αποτελεσματική μη επεμβατική θεραπεία της άπνοιας ύπνου, σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Ιατρικής Ύπνου. Ωστόσο, ορισμένοι άνθρωποι και κυρίως, όσοι είναι κλειστοφοβικοί δυσκολεύονται να κοιμηθούν με μάσκα. Σε αυτή τη περίπτωση, μπορείτε να απευθυνθείτε στο γιατρό σας για άλλες επιλογές.
Μια άλλη θεραπεία που μερικές φορές χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ήπιων περιπτώσεων υπνικής άπνοιας είναι οι συσκευές προώθησης της κάτω γνάθου. Πρόκειται για μασελάκια, που τοποθετούν την κάτω γνάθο και τη γλώσσα σε μια πιο εμπρός θέση κατά τη διάρκεια του ύπνου, μειώνοντας την πίεση που ασκεί η γνάθος στον αεραγωγό. Επιπλέον, συμβάλλουν στη μείωση του ροχαλητού.
Μερικές φορές η χειρουργική επέμβαση συνιστάται ως θεραπεία άπνοιας ύπνου, αν και είναι λιγότερο επιθυμητή από άλλες επιλογές, δεδομένου ότι είναι πολύπλοκη, επεμβατική και όχι πάντα αποτελεσματική.
Τι είναι η κεντρική άπνοια ύπνου (CSA);
Η κεντρική άπνοια ύπνου εξακολουθεί να περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενες παύσεις στην αναπνοή κατά τη διάρκεια του ύπνου, αλλά δεν προκαλείται από την απόφραξη του αεραγωγού. Αντίθετα, σχετίζεται με μια επιπλοκή του κεντρικού νευρικού συστήματος, όπου ο εγκέφαλος δεν δίνει εντολή στους αναπνευστικούς μύες να λειτουργήσουν σωστά, λόγω κάποιας αστάθειας στο κέντρο ελέγχου της αναπνοής του σώματος. «Είναι μια επαναλαμβανόμενη μείωση τόσο της ροής του αέρα, όσο και της αναπνευστικής σας προσπάθειας», εξηγεί η Δρ. Becker.
Η κεντρική άπνοια ύπνου μπορεί να προκύψει για διάφορους λόγους, όπως η συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, το εγκεφαλικό επεισόδιο, ο ύπνος σε μεγάλα υψόμετρα ή ακόμα και η λήψη μεγάλης δόσης οπιούχων.
Τα συμπτώματα της κεντρικής άπνοιας ύπνου μπορεί να είναι παρόμοια με εκείνα της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου. Σύμφωνα με την Mayo Clinic, περιλαμβάνουν:
- Απότομες αφυπνίσεις μέσα τη νύχτα, που συνοδέυονται από δύσπνοια
- Δυσκολία στον ύπνο
- Υπερβολική υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας
- Πρόβλημα συγκέντρωσης
- Ροχαλητό
- Πρωινοί πονοκέφαλοι
- Κυκλοθυμία
- Επεισόδια μη φυσιολογικών αναπνευστικών μοτίβων ή μη αναπνοής κατά τον ύπνο
Ποιες είναι μερικές επιλογές θεραπείας της κεντρικής άπνοιας ύπνου;
Η θεραπεία της κεντρικής άπνοιας ύπνου ποικίλλει, ανάλογα με το γιατί εμφανίζεται. Για παράδειγμα, εάν η κεντρική άπνοια ύπνου προκαλείται από συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, θα αντιμετωπιστεί, θεραπεύοντας τη συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια. Άλλες θεραπείες περιλαμβάνουν τη συμπλήρωση οξυγόνου, την CPAP, τη μείωση της δόσης των οπιοειδών φαρμάκων ή τη θεραπεία BiPAP, που μοιάζει σε μεγάλο βαθμό με την CPAP. Το βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα του BiPAP είναι ότι ο πεπιεσμένος αέρας παραδίδεται σε δύο εναλλασσόμενα επίπεδα, υψηλότερη όταν εισπνέετε και χαμηλότερη όταν εκπνέετε.
Τι είναι η μικτή άπνοια ύπνου;
Η μικτή υπνική άπνοια είναι μια μορφή υπνικής άπνοιας, που συνδυάζει την αποφρακτική άπνοια ύπνου και την κεντρική υπνική άπνοια. Συνήθως η μία μορφή θα είναι πιο κυρίαρχη από την άλλη.
Ποιες είναι μερικές μικτές επιλογές θεραπείας άπνοιας ύπνου;
Τυπικά, η CPAP χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της μικτής άπνοιας ύπνου, επειδή σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την εμφάνιση τόσο της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου, όσο και της κεντρικής υπνικής άπνοιας. Υπάρχουν σπάνιες περιπτώσεις, όπου η θεραπεία της αποφρακτικής άπνοιας ύπνου με θεραπεία CPAP μπορεί να προκαλέσει κάτι που ονομάζεται σύνθετη άπνοια ύπνου (επίσης γνωστή ως κεντρική υπνική άπνοια επείγουσας θεραπείας). Αυτό συμβαίνει, όταν κάποιος με αποφρακτική άπνοια ύπνου αναπτύσσει κεντρική άπνοια ύπνου λόγω της θεραπείας CPAP. Συνήθως αυτό υποχωρεί με τη συνέχιση της θεραπείας CPAP, αν και σε ορισμένες περιπτώσεις, απαιτούνται πρόσθετες θεραπείες.
Όσα πρέπει να γνωρίζετε για τη διάγνωση της υπνικής άπνοιας.
Η βαρύτητα της υπνικής άπνοιας μπορεί να ποικίλλει από το ένα άτομο στο άλλο. «Η υπνική άπνοια επηρεάζει τον καθένα διαφορετικά», υπογραμμίζει ο Δρ. Holfinger. «Ενώ μερικοί άνθρωποι μπορεί να έχουν σοβαρά συμπτώματα και πολύ λίγα περιστατικά υπνικής άπνοιας, άλλοι μπορεί να μην καταλαβαίνουν ότι πάσχουν από σοβαρή υπνική άπνοια». Η έρευνα δείχνει ότι πάνω από το 80% των ατόμων με αποφρακτική άπνοια ύπνου μένουν αδιάγνωστα. Αυτό μπορεί να οφείλεται στην έλλειψη ενημέρωσης των παραγόντων κινδύνου άπνοιας ύπνου και στα χαμηλά ποσοστά προσυμπτωματικού ελέγχου μεταξύ των ατόμων με συννοσηρότητες, όπως ο διαβήτης, οι καρδιαγγειακές παθήσεις και η υπέρταση.
Οι γιατροί χρησιμοποιούν διαφορετικές μεθόδους αξιολόγησης για τον έλεγχο και τη διάγνωση της υπνικής άπνοιας. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν το ιστορικό ύπνου, που εξετάζει τα τυπικά πρότυπα ύπνου και τις συνήθειές σας, τα συμπτώματα, που εμφανίζετε, μια φυσική εξέταση και ειδικά τέστ ύπνου (πολυυπνογράφημα), τα οποία είναι μια μελέτη ύπνου, που μπορεί να πραγματοποιηθεί στο σπίτι ή σε ένα κέντρο ύπνου για τη συλλογή δεδομένων σχετικά με παρεμέτρους, όπως η ροή του αέρα, τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα, τα επίπεδα οξυγόνου, η κίνηση των ματιών και ο καρδιακός ρυθμός. Αυτά τα δεδομένα βοηθούν τον γιατρό σας να καταλάβει εάν έχετε ή όχι υπνική άπνοια και τι είδους άπνοια ύπνου έχετε.
Εάν υποψιάζεστε ότι εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο μπορεί να έχετε υπνική άπνοια, είναι σημαντικό να επισκεφτείτε έναν γιατρό, επειδή η διάγνωση και η θεραπεία είναι σημαντικές για την πρόληψη μελλοντικών επιπλοκών. Λαμβάνοντας θεραπεία, θα αισθανθείτε καλύτερα και θα λειτουργήσετε προληπτικά στη φροντίδα της γενικής σας υγείας.
Επιμέλεια: Ηλιάνα Θεοδωρίδου
